Ο μελετητής του καβαφικού έργου, Εουσέμπι Αγιένσα, κατά την παρουσίαση του βιβλίου του στην Ελληνοαμερικανική Ενωση. [ΣΠΥΡΟΣ ΚΑΤΩΠΟΔΗΣ]
Του Νίκου Βατόπουλου
«Τον Καβάφη στην Ισπανία τον θεωρούμε και λίγο δικό μας», ανέφερε ο Εουσέμπι Αγιένσα, που επιμελήθηκε τους δύο τόμους με το έργο του ποιητή για τις εκδόσεις Διόπτρα
*****
Δεν είναι μόνο τα χειμαρρώδη ελληνικά του, που φθάνουν σε εμάς με έναν ευεργετικό παφλασμό, είναι και ο τρόπος του Εουσέμπι Αγιένσα (Eusebi Ayensa), η πίστη του σε όσα πρεσβεύει και, εν προκειμένω, ο πολυετής μόχθος του πάνω σε μια νέα ανάγνωση και έναν προσωπικό σχολιασμό του καβαφικού έργου. Αυτός ο Καβάφης που μας παραδίδει ο Καταλανός ελληνιστής, με την κλασική παιδεία, διευθυντής στο Ινστιτούτο Θερβάντες της Αθήνας από το 2007 έως το 2012, είναι τόσο μια αναβάπτιση σε μια κληρονομιά, που πλέον είναι παγκόσμια, όσο και μια αποδέσμευση των καρπών μελέτης, σκέψης και έρευνας πάνω σε έναν ποιητή, «για τον οποίον το ενδιαφέρον αυξάνεται σταθερά με την πάροδο των χρόνων, όπως και η βιβλιογραφία –ιδιαίτερα στα ελληνικά– γύρω από το έργο του».
Από τον Εουσέμπι Αγιένσα έχουμε πλέον ένα πρότυπο δίτομο έργο, (K.Π. Καβάφης-Ποιήματα, 1-154, 155-289) με το σύνολο των ποιημάτων του Καβάφη, αριθμημένων και πρωτογενώς σχολιασμένων από τον ίδιον. Σχεδιασμένη από τον Γιάννη Καρλόπουλο, με ιδιαίτερη έμφαση στις γραμματοσειρές, στα κενά και στην εσωτερική αρχιτεκτονική, καθώς και στη συνολική εικαστική προσέγγιση, η νέα έκδοση κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Διόπτρα, που, συστηματικά, πλέον, καλλιεργούν και αυτήν την πλευρά της λογοτεχνικής τους δραστηριότητας, γεννώντας εκδοτικά γεγονότα (όπως συνέβη και με τον Καζαντζάκη). Οπως διέγνωσε ο υπεύθυνος του εκδοτικού προγράμματος, Φιλήμονας Πατσάκης, υπάρχει, εκ μέρους του Εουσέμπι Αγιένσα, «πάθος σε κάθε γραμμή σχολιασμού».
Αυτό ελέχθη ως εισαγωγή, στην προχθεσινή παρουσίαση της έκδοσης στην Ελληνοαμερικανική Ενωση, όπου η εκδήλωση εξελίχθηκε σε ένα καβαφικό συμπόσιο, παρουσία, φυσικά, του Εουσέμπι Αγιένσα, πλαισιωμένου από τον Μανώλη Πιμπλή (συντονιστή και εισηγητή), τον Γιάννη Καρλόπουλο (που παρουσίασε τις αρετές της τυποτεχνίας και το σκεπτικό πίσω από τον σχεδιασμό) και τον Τάκη Καγιαλή, ο οποίος μίλησε για το καβαφικό έργο με σημαντικές επισημάνσεις (έργο εν προόδω, συνομιλία με το μοντέρνο, αριθμητική ακολουθία ποιημάτων που εντάσσει τα εκτός κανόνα, επιλογή πολυτονικού στην έκδοση ως μέθοδος ανοικείωσης, κάλυψη ύλης κατά 40% του συνόλου από τον σχολιασμό, κίνητρο για να ξαναδιαβάσουμε Καβάφη). Σε αυτό το αισθητικό, διανοητικό και στοχαστικό τοπίο, αθροίστηκε η αισθητηριακή απόλαυση με την απαγγελία ποιημάτων του Καβάφη από την ηθοποιό Ζωή Κατσάτου.
Ο ίδιος ο Εουσέμπι Αγιένσα, όταν πήρε τον λόγο, μιλώντας ελεύθερα και με απόλυτη συνοχή σε ωραία ελληνικά, αποκάλυψε όχι μόνο τον τρόπο με τον οποίο δούλεψε (το έργο του άρχισε την περίοδο εγκλεισμού λόγω κορωνοϊού και του άλλαξε τη ζωή προς το καλό, όπως τόνισε), αλλά και τη βαθιά γνώση του και επαφή με την ιστορία μελέτης του καβαφικού έργου. Αλλωστε, ο ίδιος έχει μεταφράσει Καβάφη στα καταλανικά και για την ελληνική έκδοση που έχουμε τώρα στα χέρια μας εργάστηκε σε απόλυτη αφοσίωση κατά κύριο λόγο στο Αρχείο Καβάφη του Ιδρύματος Ωνάση, αλλά και στο Αρχείο Παπουτσάκη στο ΕΛΙΑ και στο Ιστορικό Αρχείο του Μουσείου Μπενάκη. «Τον Καβάφη στην Ισπανία τον θεωρούμε και λίγο δικό μας», είπε, αναφερόμενος στη διάδοση του έργου του τόσο στα καταλανικά όσο και στα ισπανικά. Ενδεικτικό είναι ότι είναι «η τρίτη φορά που μελοποιούνται ποιήματά του».
Ο Νίκος Βατόπουλος συγφραφέας – ερευνητής – δημοσιογράφος
