Το Μουσείο Αρχαιοτήτων της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, που συνδέεται με τον Τομέα Πολιτιστικής Προσέγγισης, διοργανώνει διάλεξη με τίτλο «Λογική και Ηθική: Η Αιώνια Έννοια του Λόγου στην Αρχαία Ελληνική Φιλοσοφία» την Τετάρτη 8 Οκτωβρίου 2025, από τις 4:00 έως τις 6:00 μ.μ., στην Κεντρική Είσοδο της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, Αμφιθέατρο. Η διάλεξη θα πραγματοποιηθεί από την Καθηγήτρια Θεοδώρα Βότη, Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια στη Φιλοσοφία της Γλώσσας και του Νου, Τμήμα Φιλοσοφίας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Η ομιλήτρια θα ρίξει φως στη σημασία, τη λειτουργία και τη φιλοσοφική σημασία του ελληνικού όρου Λόγος, ο οποίος φέρει ένα ευρύ φάσμα εννοιών, όπως «λέξη», «ομιλία», «λογική» και «αρχή». Η φιλοσοφική του σημασία ξεκινά με τον Προσωκρατικό φιλόσοφο Ηράκλειτο, ο οποίος χρησιμοποίησε τον Λόγο για να περιγράψει τη λογική δομή που αποτελεί τη βάση του συνεχώς μεταβαλλόμενου κόσμου. Για τον Ηράκλειτο, ο Λόγος ήταν η ενοποιητική αρχή πίσω από τα αντίθετα, όπως η ημέρα και η νύχτα, ή η ζωή και ο θάνατος. Δήλωσε περίφημα ότι, αν και η έννοια του Λόγου είναι κοινή, οι περισσότεροι άνθρωποι ζουν σαν να είχαν τη δική τους ιδιωτική κατανόηση, τονίζοντας την καθολικότητα αυτής της ορθολογικής τάξης. Στη μεταγενέστερη ελληνική φιλοσοφία, ειδικά στον Στωικισμό, ο Λόγος γίνεται μια θεϊκή ορθολογική αρχή που διαπερνά όλη τη φύση. Οι Στωικοί πίστευαν ότι το να ζεις σύμφωνα με τη φύση («κατά φύσιν») σήμαινε να ζεις σύμφωνα με τον Λόγο, ευθυγραμμίζοντας την ανθρώπινη λογική με τη δομή του κόσμου. Ακόμα και στα ηθικά και λογικά έργα του Αριστοτέλη, ενώ ο Λόγος δεν είναι μια κοσμική δύναμη, είναι κεντρικός στην ανθρώπινη φύση ως η ικανότητα για ορθολογική σκέψη και ηθική διαβούλευση. Στη σκέψη που βασίζεται στον Λόγο, η γλώσσα είναι το μέσο με το οποίο εκφράζεται η θεϊκή τάξη ή αλήθεια. Στη σύγχρονη γλωσσολογία, η επιρροή του Λόγου είναι απλώς προσανατολισμένη στον Πλάτωνα. Πιο συγκεκριμένα, στη γλωσσολογική θεωρία του Τσόμσκι, η γλώσσα εστιάζει στο πώς οι άνθρωποι εξωτερικεύουν τις εσωτερικές σκέψεις, επιτρέποντας την επικοινωνία και την αφηρημένη συλλογιστική. Και στις δύο απόψεις, την αρχαία και τη σύγχρονη, η γλώσσα δεν είναι απλώς επικοινωνία αλλά ένας καθρέφτης βαθύτερων δομών, μεταφυσικών ή νευρολογικών. Ενώ ο Τσόμσκι δεν αναφέρεται άμεσα στον Λόγο, η ιδέα του για μια έμφυτη, καθολική γλωσσική δομή αντηχεί με τις αρχαίες ιδέες μιας ορθολογικής αρχής (Λόγος) που διέπει τη γλώσσα και τη σκέψη. Και οι δύο εξερευνούν πώς ο λόγος αποκαλύπτει κάτι βαθύτερο και καθολικό, είτε πρόκειται για τη θεϊκή τάξη είτε για τη γνωστική αρχιτεκτονική. Ο Λόγος πλαισιώνει αυτή τη δομή με όρους ορθολογικής κατανοητότητας. Η συνεχής διαδικασία μελέτης αυτών των εννοιών μέσα στο χρόνο αποκαλύπτει όχι μόνο τον πλούτο της αρχαίας σκέψης, αλλά και μια αιώνια, φιλοσοφικά κοινή ανθρώπινη επιδίωξη αρμονίας μεταξύ του εαυτού, της κοινωνίας και του κόσμου.

Καλή Επιτυχία κα Θεοδώρα Βότη