Το Ιερό των Αιγυπτίων Θεών στη Νέα Μάκρη

Ελάχιστοι Έλληνες γνωρίζουν ότι στην μαγευτική παραλία της Νέας Μάκρης,  μόλις  50 μέτρα από τη θάλασσα στην περιοχή «Μικρό Έλος» της  Μπρεξίζας, υπάρχει ένα Ιερό Αιγυπτίων Θεών.

Η διαχρονική σχέση των δύο λαών  Ελλήνων και Αιγυπτίων, δεν εντοπίζεται μόνο στα ήδη γνωστά γραπτά μνημεία, στις αναφορές των ιστοριογράφων, των ιστορικών και των περιηγητών, αλλά και σε  σημαντικά ευρήματα ελάσσονος απήχησης, αλλά μείζονος σημασίας, αξίας και σπουδαιότητας.

Διόλου τυχαίο ότι οι δύο χώρες μας με τους άρρηκτους δεσμούς μεταξύ τους, αποτελούν στο σύνολο των επικρατειών τους, υπαίθρια αρχαιολογικά μουσεία, ενώ κάθε τόσο ανασύρονται στην επιφάνεια των εδαφών τους θησαυροί που τεκμηριώνουν επιστημονικά την αλληλεπίδραση των δύο αρχαιότερων πολιτισμών της Μεσογείου και όχι μόνο.

Όλα συνέβησαν τυχαία όσον αφορά αυτό το άρθρο. Μία πινακίδα πληροφορούσε τους οδηγούς πως υπάρχει στη δεξιά διαδρομή του στενού παραλιακού δρόμου στον Μαραθώνα το «Ιερό των Αιγυπτίων Θεών».

Μια στροφή λοιπόν η απόφαση, με το αιγυπτιακό κάρμα  να με οδηγεί στην ατραπό της αρχαιότητας, εκεί που η εκφρασθείσα και αποτυπωθείσα – μέσω της γλυπτικής τέχνης δημιουργία – ζωντάνευε τις προαιώνιες θεϊκές μορφές, των οποίων η σιωπή συνταίριαζε με τα μυστικά της θαλάσσιας αύρας.

Ήμουν ο μόνος επισκέπτης και όπως πληροφορήθηκα στην είσοδο,  το καλοκαίρι επισκέπτονται τον αρχαιολογικό χώρο, πλείστοι τουρίστες διαμένοντες στα όμορα ξενοδοχεία, αλλά δυστυχώς από ελληνικής πλευράς μόνο μια οικτρά μειοψηφία.

Την εποχή της ψηφιακής απεικόνισης, της εγκεφαλικής αποδιοργάνωσης ένεκα της υπέρμετρης χρήσης το κινητού και της «πολυεπίπεδης» τεχνητής νοημοσύνης, εκ της οποίας η γνώση και η εργασία υποκαθίστανται απ΄ την υπερπληροφόρηση και την ταχύτατη επεξεργασία στοιχείων, είναι λογικό και επόμενο, η είδηση να σερβίρεται και όχι να αναζητείται.

Η επαφή του σύγχρονου ανθρώπου με το βιβλίο, την εφημερίδα και τα πάσης φύσεως έντυπα, υποβαθμίζεται δραματικά, με αποτέλεσμα ο πολιτισμός, τα γράμματα και οι τέχνες, να κατατάσσονται στην ιεραρχία των αναγκών της κοινωνίας μας, σε χαμηλότερη σειρά απ΄ ότι ένα φωτογραφικό στιγμιότυπο μιας σέλφι για το προσωπικό μας προφίλ στο διαδίκτυο.

Ως κοινοτική ιστοσελίδα, έχουμε στόχο και σκοπό να ενημερώνουμε  την Παροικία των Αιγυπτιωτών της Αλεξάνδρειας, για τα γεγονότα εκείνα που άπτονται του ενδιαφέροντος των παροίκων.

Τέτοια μπορεί να είναι επί παραδείγματι, μια σειρά από προβλήματα που ενδεχομένως να αντιμετωπίζουν οι Έλληνες της Αλεξάνδρειας ή οι πολιτιστικές δραστηριότητες που πραγματοποιούνται στο Ελληνικό Τετράγωνο και οπουδήποτε αλλού, όπως επίσης, τα επιτεύγματα των μαθητών και των αθλητών των ελληνικών σχολείων, οι δράσεις των Σωματείων των Αιγυπτιωτισμού, η πατριαρχική ειδησεογραφία και άλλα πολλά, σχετιζόμενα όλα με την πρόοδο και την εξέλιξη των Παροικίας.

Γι αυτό φρονούμε πως κάθε τι που δημοσιεύουμε, οφείλουμε να το εξετάζουμε ενδελεχώς και να το προσφέρουμε ως γνώση στους συμπαροίκους μας, γιατί στην ουσία αυτός είναι ο λόγος ύπαρξης ενός δημοσιογραφικού κοινοτικού μέσου.

Το Ιερό λοιπόν, των Αιγυπτίων Θεών, θεωρούμε ότι έχουμε την υποχρέωση να το καταδείξουμε τόσο στους συμπατριώτες μας στην Αίγυπτο, όσο και στους αντίστοιχους στην Ελλάδα.

Οι αρχαιότητες στην περιοχή του Μικρού Έλους της Μπρεξίζας, είχαν επισημανθεί από παλαιούς περιηγητές, οι οποίοι αναφέρουν την θέση με το όνομα Νησί. Σε σχέδιο του Γάλλου πρόξενου στην Αθήνα L.S. Fauvel αποτυπώθηκαν το 1792 τα αρχαία ερείπια πάνω σε μία νησίδα απομονωμένη από τη στεριά με διώρυγα. Οι ανασκαφές αποκάλυψαν εκτεταμένο συγκρότημα ιερού αφιερωμένου σε Αιγύπτιους θεούς και πολυτελούς λουτρού (βαλανείου), καθώς και τη μεγάλη ελλειψοειδή δεξαμενή νοτιότερα. Το έργο της ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου συγχρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Γ΄ Κ.Π.Σ.).

Το Ιερό των Αιγυπτίων Θεών ιδρύθηκε από τον Ηρώδη Αττικό περίπου το 150-160 μ. Χ στην νότια πλευρά του κάμπου του Μαραθώνος, στο Μικρό Έλος. Πρόκειται, ουσιαστικά, για ένα συγκρότημα με πολυάριθμα οικοδομήματα ορθογώνιου σχήματος. Στα δυτικά βρισκόταν το κυρίως ιερό, ενώ στα ανατολικά ένα μικρότερο. Το κυρίως ιερό περικλείεται από ορθογώνιο περίβολο με τέσσερις εισόδους.

Οι είσοδοι, που μιμούνται αιγυπτιακούς πυλώνες, σχηματίζονται από δύο ορθογώνιους πύργους, ανάμεσα στους οποίους διατηρούνται μαρμάρινες βαθμίδες και το κατώφλι. Η εσωτερική και εξωτερική όψη κάθε πυλώνα πλαισιώνεται από ζεύγος αγαλμάτων σε υπερφυσικό μέγεθος, πάνω σε βάσεις. Το ένα άγαλμα ήταν ανδρικό, στον τύπο των αγαλμάτων των Φαραώ, και το άλλο γυναικείο. Τα γυναικεία αγάλματα απεικονίζουν τη θεά Ίσις σε διάφορους τύπους.

Σύμφωνα με τις επιγραφές, το ιερό ενδέχεται να ήταν αφιερωμένο στον Σάραπι, εξελληνισμένη μορφή του αιγυπτιακού θεού Όσιρι. Επίσης, εκτός από την Ίσιδα, η οποία είχε κυρίαρχη θέση στο ιερό, συλλατρευόταν και ο γιος του Όσιρι και της Ίσιδας, ο Ώρος.

Διαβάζουμε στο «Αθηνοδρόμιο» ότι: «Η νησίδα με τη στεριά επικοινωνούσαν με ισθμούς και το σχήμα της, μαζί με την πλούσια βλάστηση του έλους, παρέπεμπαν στο Δέλτα του Νείλου. Το τέμενος των Αιγυπτιακών θεοτήτων, όσο καταλαβαίνουμε από ό,τι διασώζεται, είχε μία σταυροειδή διάταξη και περικλειόταν από έναν λιθόστρωτο περίβολο. Εσωτερικά στο κέντρο του ιερού, υπάρχει μια τετράπλευρη βαθμιδωτή λίθινη κατασκευή. Οι είσοδοι (τα πρόπυλα) για το ιερό είναι τοποθετημένες στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα και πιθανώς είχαν την τυπική μορφή αιγυπτιακών πυλώνων. Εξωτερικά του ανατολικού πυλώνα του ιερού υπάρχει μία υπαίθρια αυλή με πρόπυλο, το οποίο οδηγούσε στη θάλασσα. Σε κάθε πρόπυλο, τόσο στην εσωτερική όσο και στην εξωτερική πλευρά, υπήρχαν τέσσερις βάσεις αγαλμάτων, καθένα από τα οποία είτε απεικόνιζαν μαζί το θεϊκό ζεύγος Ίσιδος και Οσίριδος, είτε τη θεά Ίσιδα με ίδια ενδυμασία αλλά διαφορετικά σύμβολα και διαδήματα, άλλοτε κρατώντας στάχυα παραπέμποντας στη θεά Δήμητρα ή μικρά άγρια τριαντάφυλλα, σύμβολα της θεάς Αφροδίτης. Επίσης, πεσμένα βρέθηκαν μαρμάρινα ανδρικά αγάλματα υπερφυσικού μεγέθους, που μιμούνται την ιερατική κίνηση των αιγυπτιακών αγαλμάτων και φέρουν το επίσημο ένδυμα των Φαραώ και τα σύμβολα της Άνω και Κάτω Αιγύπτου.

Σε δωμάτια του ιερού βρέθηκαν μαρμάρινο άγαλμα της Ίσιδος, η οποία παρουσιάζεται ως αιγυπτιάζουσα Σφίγγα, πολυάριθμοι ευμεγέθεις πήλινοι λύχνοι με ανάγλυφες παραστάσεις του Σάραπι και της Ίσιδος και μαρμάρινα γεράκια που συμβολίζουν τον θεό Ώρο. Ειδικότερα, τα αγάλματα της Ίσιδος θεωρούνται έργα εκλεκτικισμού, καθώς συνδυάζουν αρχαϊστικά και κλασσικιστικά στοιχεία και τα οποία προέρχονται πιθανώς από αττικό εργαστήριο. Τέλος, γύρω από την κεντρική βαθμιδωτή κατασκευή υπήρχε προφανώς στεγασμένος διάδρομος με εισόδους σε θέσεις αντίστοιχες με του εξωτερικού περιβόλου».

Να σημειώσουμε επίσης ότι πολλά εκ των ευρημάτων του Ιερού των Αιγυπτίων Θεών, εκτίθενται  στο Μουσείο του Μαραθώνα.