Κριτικό κείμενο του Βασίλη Φιλιππάτου
Πρώην Διευθυντή του Παραρτήματος του Ε.Ι.Π. στην Αλεξάνδρεια και διαχειριστή του Μουσείου Οικίας Καβάφη, για μια δεκαετία 1998-2008.
Στην πάνινη τσάντα που δόθηκε στους επισήμους με αναμνηστικό υλικό τυπωμένη η δημόσια οδοσήμανση «Οδός Καβάφη» σε Αραβικά-Αγγλικά. Η παρακαταθήκη που μου άφησε ο Μοσκώφ λίγο πριν φύγει, όταν ανέλαβα τα καθήκοντα μου ως Πρώην Διευθυντής του Παραρτήματος του Ε.Ι.Π. στην Αλεξάνδρεια και διαχειριστής του Μουσείου Οικίας Καβάφη, για μια δεκαετία 1998-2008.
Αυτός που εμπνεύστηκε και δημιούργησε το Μουσείο -Σπίτι του Καβάφη, έξι δεκαετίες μετά το θάνατο του ποιητή, μου ζήτησε να προσπαθήσω και για την μετονομασία της πρώην οδού Λέψιους που εκείνη την εποχή είχε γίνει Οδός Σαρμ Ελ Σέιχ, σε οδό Καβάφη. Προσπάθειες ετών, που περιλάμβαναν αδερφοποίηση με το Δήμο Αθηναίων και την υποστήριξή του τότε δημάρχου της Νικήτα Κακλαμάνη, καρποφόρησαν λίγο μετά την αποχώρηση μου, το 2010. Και εγένετο η Οδός Καβάφη
Το σπίτι του Καβάφη έγινε Οικία Καβάφη και «Η πόλις εάλω». Των βυζαντινών στις 29 Μαϊου 1453. Του Καβάφη, στις 11 Μαϊου 2024.
Χωρίς περίσκεψιν, χωρίς λύπη χωρίς αιδώ… Και κάθομαι και απελπίζομαι τώρα εδώ. Άλλο δεν σκέπτομαι: τον νουν μου τρώγουν αυτοί οι… τοίχοι. Τοίχοι με αυτοκόλλητες ενημερώσεις και χάρτες και γενεαλογίες και…και… Θαρρείς για να κρύψουν όσα άκουσαν τα 25 χρόνια της διαμονής του ποιητή. Και φώτα λευκά χειρουργείου ή χασάπικου αντικατέστησαν τα κεριά που φώτιζαν τη μνήμη. Λες και το είχε προβλέψει ο Αλεξανδρινός όταν έγραφε «ίσως το φως θαναι μια νέα τυραννία».
Led φωτιστικά, βιβλιοθήκες, προθήκες τύπου ΙΚΕΑ, μια οθόνη 40 ιντσών, κορνιζαρισμένα αντίγραφα του Αρχείου, μνήμη χρυσόψαρου. Περνάς το κατώφλι και δεν καταλαβαίνεις πού μπαίνεις. Αν ήταν το σπίτι ενός ποιητή σαν τον Καβάφη ή μήπως ένας πρώην οίκος ανοχής που μετατράπηκε σε βιβλιοπωλείο; Όταν φτάνεις στην κουζίνα πάνω στον πάγκο ένα γλυπτό με τον ποιητή στο ανάκλιντρό του και στον πιο αθέατο τοίχο της, η πιο παλιά από τις επιγραφές που ξηλωθήκαν άρον άρον από την είσοδο, την τελευταία στιγμή και δεν προλάβαν να κρύψουν καν το μπάλωμα που άφησαν.
Η αναδημιουργία της σάλας στάχτη στα μάτια. Μόνο εκεί υπάρχουν ίχνη καβαφικής ατμόσφαιρας και η μνήμη Μοσκώφ που το εμπνεύστηκε, σε μερικά πράγματα που ο ίδιος επέλεξε όταν αποφάσισε να δώσει συνέχεια στο χώρο. Ο Στρατής Στρατηγάκης που χρηματοδότησε την λειτουργία του ως μουσειακό χώρο το 1992, σβήστηκε οριστικά και αμετάκλητα. Άλλωστε στην είσοδο του κτηρίου και της οικίας απόμειναν μόνο οι νέες σημάνσεις με ονόματα των δυο φορέων Ε.Ι.Π. και Ιδρύματος Ωνάση, σβήνοντας το παρελθόν του.
Όταν ρώτησα
–Τι περιμένουμε στην αγορά συναθροισμένοι;
-Είναι οι βάρβαροι να φθάσουν σήμερα, μου είπαν.
Κι όταν ξαναρώτησα, Σαββάτο πρωί
–Γιατί ν’ αρχίσει μονομιάς αυτή η ανησυχία
κ’ η σύγχυσις. (Τα πρόσωπα τι σοβαρά που έγιναν)
Είπανε : Δεν είδες;