Έναν νέο επισκέψιμο αρχαιολογικό χώρο θα έχει στο εξής η Αλεξάνδρεια, μετά τα εγκαίνια, στις 8 Μαΐου 2023, της Ελληνιστικής Νεκρόπολης του Σάτμπυ.
Η εκδήλωση σηματοδοτεί την επιτυχή ολοκλήρωση στον χώρο του Σάτμπυ του Alexandrian Necropolis Project (2020-2023), ενός πολυδιάστατου αρχαιολογικού προγράμματος το οποίο πραγματοποιήθηκε από την Αρχαιολογική Εταιρεία της Αλεξάνδρειας, υπό τη διεύθυνση της δρος Μόνα Χαγκάγκ (καθηγήτρια του Πανεπιστημίου της Αλεξάνδρειας, Πρόεδρος της Αρχαιολογικής Εταιρείας Αλεξάνδρειας), του δρος Κυριάκου Σαββόπουλου (Κέντρο Μελέτης Αρχαίων Εγγράφων, Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης) και του Καθηγητή Χουσεΐν Αμπντ Ελ Αζίζ, με την ευγενική χορηγία του Ιδρύματος Α.Γ. Λεβέντη.
Η νεκρόπολη του Σάτμπυ είναι ο αρχαιότερος σωζόμενος αρχαιολογικός χώρος της πόλης (τέλη 4ου -3ος αι. π.Χ.). Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό σύμπλεγμα ταφικών μνημείων Ελλήνων Αλεξανδρινών με καταγωγή από τη Μακεδονία, τη Θεσσαλία, την Κρήτη και τη Μικρά Ασία. Αποτελείται από ένα μνημειακό υπόγειο πολυθάλαμο συγκρότημα που είναι γνωστό ως Υπόγειο Α, δύο μικρότερα αντίστοιχα συγκροτήματα (Υπόγεια Β και Γ), και μια έκταση καλυμμένη με υπέργεια μνημεία με τη μορφή βαθμιθωτών πύργων (κάποτε βάσεις επιτύμβιων στηλών, ή βωμών πάνω από λακκοειδείς τάφους).
Το νεκροταφείο εντοπίστηκε την πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα, κατά τις συστηματικές ανασκαφές του Εβαρίστο Μπρέτσια, διευθυντή του Ελληνορωμαϊκού Μουσείου της Αλεξάνδρειας, αλλά η ανασκαφή δεν ολοκληρώθηκε. Έπειτα από εγκατάλειψη πολλών δεκαετιών, η αποστολή της Αρχαιολογικής Εταιρείας της Αλεξάνδρειας συνέχισε την ανασκαφή του Μπρέτσια στο πλαίσιο των εργασιών του Alexandria Necropolis Project. Οι ανασκαφές έδωσαν μια ολοκληρωμένη εικόνα του Υπογείου Α, εντοπίζοντας μεταξύ άλλων την αρχαία νότια πρόσοψή του, ανθρωπολογικό υλικό (σκελετοί) και αντικείμενα σε καλή κατάσταση. Στα άφθονα κινητά ευρήματα της ανασκαφής συγκαταλέγονται γλυπτά, νομίσματα, γυάλινα αντικείμενα και κεραμική, ιδιαίτερα υδρίες τύπου Hadra, χαρακτηριστικές της αλεξανδρινής νεκρόπολης. Έπειτα από τρία χρόνια συστηματικής εργασίας (ανασκαφή, αναστήλωση, ψηφιακή τεκμηρίωση, αναβάθμιση περιβάλλοντα χώρου) η ελληνιστική νεκρόπολη του Σάτμπυ αποτελεί πλέον ένα σύγχρονο αρχαιολογικό πάρκο, μοναδικό στο είδος του στην Αίγυπτο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι από τις 7 μέχρι τις 9 Μαΐου 2023 πραγματοποιείται στην Αλεξάνδρεια συνέδριο με θέμα «Η Αλεξάνδρεια και ο Ελληνισμός στη Βόρεια Αίγυπτο», το οποίο συνδιοργανώνουν η Αρχαιολογική Εταιρεία της Αλεξάνδρειας, η Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, το Κέντρο Αλεξανδρινών Μελετών και το Ίδρυμα Α.Γ. Λεβέντη. Η πρώτη ημέρα του συνεδρίου (7 Μαΐου) είναι αφιερωμένη στο πρόγραμμα αποκατάστασης, συντήρησης και αναβάθμισης της Ελληνιστικής Νεκρόπολης του Σάτμπυ.
