Η Αλεξάνδρεια μέσα στο dna της κρύβει πολλά συστατικά στοιχεία κοσμοπολιτισμού, παράδοσης και ισχυρού πολιτισμικού παρελθόντος. Είναι η πόλη που αγαπήθηκε απ’ όλους όσους πάτησαν το πόδι τους στα εδάφη της. Η παγκόσμια κληρονομιά της δεν προέρχεται μόνο απ’ τ’ όνομά της, αλλά και όλα όσα κρυφά ή φανερά φωλιάζουν μέσα στην αγκαλιά της στο διάβα του Χρόνου. Συνεπώς είναι ωραίο οι γνώστες της ιστορίας της, να καταθέτουν τα διαπιστευτήριά τους με οιονδήποτε τρόπο μπορούν, είτε μέσω των Γραμμάτων και των Τεχνών, είτε μέσω προφορικών αφηγήσεων. Και αυτό για τον εξής λόγο: Ότι θυμάσαι και υπενθυμίζεις στους άλλους, δεν σβήνει ποτέ. Γι αυτό θεωρούνται αναγκαίες προβολές, σαν το κείμενο του συντάκτη που ακολουθεί.
γράφει ο Μανώλης Δημελλάς
Ας ξεσηκώσουμε το μυαλό μας με ένα ταξίδι μέχρι το πολύβουο Κάιρο ή την ξεχωριστή Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου.
Όχι δε θα χαζέψουμε τις πυραμίδες, δε θα φλυαρήσουμε στις όχθες του Νείλου, ούτε θα περιπλανηθούμε στην απέραντη παραλία της Αλεξάνδρειας περιμένοντας τη δύση του ήλιου.
Θα σταθούμε για ένα γλυκό, ίσως ένα ζεστό κνέφε, αν προτιμάτε ένα αυθεντικό cheesecake ή μήπως ένα φρέσκο παγωτό σοκολάτα; σε ένα από τα παλιά ψηλοτάβανα αρχοντικά καφεζαχαροπλαστεία της πόλης.
Κάποτε, πριν από την επανάσταση του Νάσερ της 23ης Ιουλίου1952, τα καφενεία, τα ζαχαροπλαστεία της Αλεξάνδρειας, ήταν κόμβος για την αστική κοινωνία. Από μόνα τους, αυτά τα καταστήματα, αποτελούσαν πρωτοπορία κι έμοιαζε να σπρώχνουν μπροστά κάθε είδους ανθρώπινο δημιουργικό ταλέντο χωρίς να ξεχωρίζει ο τόπο καταγωγής, μα αυτό σημαίνει κοσμοπολιτισμός.
Μιλώ για το Délices, αλλά και τη Patisserie Baudrot. Το Pastroudis (το οποίο έκλεισε στη δεκαετία του 1990), ένα από τα στέκια του νομπελίστα συγγραφέα Durrell, όπως και το Vinous στη γωνία της Sharia Nabi Daniel. Κι όλα αυτά στις γειτονιές του δικού μας Καβάφη.
Ας δώσω λίγο παραπάνω χρόνο στο Τριανόν, που χρησιμοποιήθηκε για τα γυρίσματα της βρετανικής αντιπολεμικής ταινίας Ice Cold in Alex (1959), των οποίων οι χαρακτήρες πάλεψαν με τον εφιάλτη της ερήμου και βρέθηκαν στο πανέμορφο καφέ να πίνουν μια μπύρα Stella!
Το Ice Cold in Alex είναι μια ταινία με θέμα τον Β ‘ Παγκόσμιο Πολέμο. Το σενάριο αφορά μια ομάδα βρετανών στρατιωτών, που προσπαθεί να ξεφύγει από το Afrika Korps, στην έρημο της Βόρειας Αφρικής, με ένα ασθενοφόρο, μετά την επίθεση του Rommel.
Θεωρήθηκε η πρώτη μεταπολεμική ταινία στην οποία οι Γερμανοί δεν απεικονίστηκαν απλά ως ένας απρόσωπος κι ανάξιος εχθρός.
Ίσως όλα αυτά να ακούγονται ξένα κι αδιάφορα, ειδικά σε κείνους που δεν τα έχουν επισκεφθεί, όμως είμαι σίγουρος ότι έστω και μια φορά τη ζωή σου να έχει βρεθεί περαστικός από αυτά τα μέρη, ακόμη κι αν έχεις κλειστά τα μάτια, μα είμαι απόλυτα σίγουρος, ότι οι μυρωδιές κι γεύσεις από τα γλυκά, οι φωνές των ανθρώπων, ακόμη και ο ήχος των κρυστάλλινων ποτηριών, όλα θα έχουν κάνει τη μνήμη να δαγκώσει γερά εκείνη τη στιγμή.
Με αφορμή τα παραπάνω καταστήματα ας σταθούμε σε μια Καρπαθιά, που βρέθηκε στην Αλεξάνδρεια έκανε μια μεγάλη φαμίλια και σήμερα η εγγονή της, η κυρία Λουκία Πυρίλλη όχι μόνο δε ξεχνά, μα μνημονεύει συχνότατα την ξεχωριστή καρπάθικη καταγωγή της!
Η ιστορία μας ξεκινά στο τέλος του 19ου. Τότε λοιπόν η Ευδοξία, από την Κάρπαθο, το γένος Λεονταρή, παντρεύτηκε με τον Σπύρο Αρώνη (το πιθανότερο από την Κύπρο).
Το ζευγάρι μάλλον γνωρίστηκε στη Σμύρνη, παντρεύτηκαν κι έζησαν τι ζωή τους στην Αίγυπτο. Μαζί έκαναν έξι κόρες. Τις Κλεοπάτρα, Κατίνα, Αναστασία, Βασιλική, Μαρίκα και τελευταία ήρθε η Εύχαρις.
Για το ζευγάρι δεν έχουμε πολλές πληροφορίες. Η πρωτοκόρη τους, Κλεοπάτρα Αρώνη, παντρεύτηκε τον Κύπριο Μιχάλη Κασκάνη.
Όμως δεν πρόλαβε να χαρεί τη ζωή, η νεαρή γυναίκα σκοτώθηκε μόλις 30 χρονών από αδιευκρίνιστες αιτίες. Ακούστηκε ότι άρπαξαν φωτιά τα μαλλιά της από μια γκαζιέρα κι έτσι κάηκε, ενώ κάποιοι άλλοι είχαν πει ότι αιτία ήταν το πέτρινο μπαλκόνι του σπιτιού. Όταν εκείνο ξεκόλλησε την παρέσυρε στο θάνατο. Η τραγωδία της οικογένειας δεν είχε τελειωμό, ο σύζυγος της, ο Μιχάλης, άφησε τα τρία του παιδιά και τα μεγάλωσε η αδελφή της γυναίκας του, η θεία Μαρίκα.
Τον Κώστα (πέθανε 1972), τον Σπύρο (πέθανε 2008) και την Ευδοξία (1922-1983).
Με τη σειρά του ο πρωτογιός της Κλεοπάτρας, ο Κώστας, άφησε πίσω 3 κόρες, την Κλεοπάτρα, τη Δέσποινα και την Αντωνία, πολέμησε το 1940, τραυματίστηκε σοβαρά όμως κατάφερε να τα βγάλει πέρα.
Ο αδελφός του Σπύρος, ήταν ναυτικός-μάγειρας και ζαχαροπλάστης, παντρεύτηκε και έκαμε δυο κόρες και ένα γιο, την Κλεοπάτρα, τη Γεωργία και τον Γεράσιμος.
Η τρίτη κόρη, η Ευδοξία Κασκάνη, τον Αύγουστο 1958 παντρεύτηκε τον Γιώργο Πυρίλη (1911-1965).
Η κόρη τους Λουκία Πυρίλλη, όπως ήδη αναφέραμε, γνωρίζει και νιώθει την καρπάθικη καταγωγή της, έχει βρεθεί αρκετές φορές στο νησί για να συναντήσει τους συγγενείς της.
Ο Γιώργος Πυρίλης υπήρξε μεγαλοεπιχειρηματίας, γνώρισε τη σύζυγο του Ευδοξία μάλλον κατά τη διάρκεια του πολέμου, όταν εκείνη ήταν εθελόντρια νοσοκόμα, είχαν σχέση περισσότερα από 10 χρόνια, από την εποχή που εκείνη ήταν στο Γαλλικό σχολείο στις καλόγριες.
Ο Γιώργος Πυρίλλης ήταν γιος του Δημήτρη Πυρίλη και της Λουκίας Αλισάφη. Είχε τις επιχειρήσεις εστίασης, κάποια από τα περίφημα καφεζαχαροπλαστεία της Αλεξάνδρειας.
Ο πατέρας του, ο Δημήτρης Πυρίλλης, πέθανε το 1957, ήταν περίπου 88 ετών, είχε καταγωγή από την Ανατολική Θράκη, μάλλον από την παλιά Ρουμελιά και το χωριό του λεγόταν Μπουνίρ Χισάρ.
Η ιστορία λέει ότι στην Αλεξάνδρεια έφτασε μέσα σε ένα βαρέλι!
Η γυναίκα του, η Λουκία Αλισάφη, είχε καταγωγή από τη Μύκονο.
Ο Δημήτρης λοιπόν ξεκίνησε να πουλάει με ένα καρότσι τυρόπιτες, γιαούρτια και διάφορα ζυμωτά, όμως δε στάθηκε εκεί, άνοιξε το πρώτο κατάστημα και συνεταιρίστηκε με κάποιον Κωνσταντινίδη.
Ο Δημήτρης είχε το μυαλό και δημιούργησε, ξεκίνησε εργοστάσιο.
Με τη Λουκία έκαμαν 4 παιδιά, την Πηνελόπη (παντρεύτηκε κάποιον Ιταλό), τον Γιώργο (παντρεύτηκε την Ευδοξία Κασκάνη με ρίζες από Κάρπαθο), τη Μαρία (παντρεύτηκε τον βαμβακέμπορο Κων. Δούκα) και τον Σταύρο, που πέθανε 19 ετών από φυματίωση στην Ελβετία.
Ο Γιώργος Πυρίλλης, που αναφέραμε πιο πάνω, συνέχισε τη δουλειά του πατέρα του, μάλιστα γύρω στο 1930 ταξίδεψε και σπούδασε στο Παρίσι ζαχαροπλαστική.
Τα πρώτο του κατάστημα ήταν το Petit Trianon (υπάρχει ακόμη και σήμερα με το όνομα Baudrot).
Στη συνέχεια άνοιξε τα Grand Trianon, Unica (σήμερα δεν υπάρχει, έγινε τράπεζα), το Baudrot με την μεγαλύτερη ποικιλία ζαχαρωτών! Εκτός από τα παραπάνω είχε την κουζίνα στο σπόρτ κλαμπ, την κουζίνα σκοποβολής, επίσης είχε το κλάμπ Miami και πολλές κουζίνες στα ποταμόπλοια του Νείλου.
Επίσης είχαν εργοστάσιο παραγωγής των εδεσμάτων (στην πρώην οδό Λειψούς, που έγινε Sarm el seichκαι σήμερα λέγεται Καβάφη, γιατί εκεί ήταν η κατοικία του ποιητή). Το εργοστάσιο του Πυρίλλη έφτιαχνε τα προϊόντα για όλα τα καταστήματα, τα περισσότερα από αυτά ήταν γλυκά και είχε 100 άτομα προσωπικό, ενώ τα καφεζαχαροπλαστεία δούλευαν σε διπλές βάρδιες, από 30 άτομα στην κάθε μία από αυτές!
Το 1947 το Grand Trianon κάηκε όμως στη συνέχεια ανακαινίστηκε και συνέχισε τη λειτουργία του.
Ο Γιώργος Πυρίλλης πέθανε το 1965, ωστόσο οι επιχειρήσεις συνέχισαν να λειτουργούν μέχρι το θάνατο της γυναίκας του Ευδοξίας (1978).
Το σημερινό Baudrot βρίσκεται στις εγκαταστάσεις του πρώην Petit Trianon και παραμένει κλειστό από το 2015. Η ιδιοκτήτρια Λουκία Πυρίλλη ανακαίνισε την επιχείρηση και σήμερα αναζητά τον θαρραλέο επενδυτή που θα νιώσει την ενεργή αύρα του κτηρίου, θα αισθανθεί την 80χρονη ιστορία του και θα θελήσει να ανάψει τα φώτα, να ανοίξει τις πόρτες και να το γεμίσει με γλυκιές κι αλμυρές γεύσεις, από εκείνες που αφήνουν τις πιο ισχυρές, τις αναλλοίωτες μνήμες.
Μπορεί στην σημερινή Αλεξάνδρεια να μη συναντήσεις τον Κωνσταντίνο Καβάφη, ούτε τον Laurence Durrell και τα διάφορα ενσταντανέ των δρόμων να μην προκαλούν νοσταλγική διάθεση.
Όμως αν βρεθείς περαστικός έξω από ένα ελληνικό καφεζαχαροπλαστείο, τότε πρέπει να αφήσεις τη διαίσθηση να σε οδηγήσει, να μην αντισταθείς στις κρυφές επιλογές των αισθήσεων. Μα κάπως έτσι, σχεδόν αθόρυβα, κερδίζονται οι πιο όμορφες εμπειρίες της ζωής μας.
