Εβδομήντα επτά χρόνια ακριβώς συμπληρώνονται σήμερα από τις 14 Απριλίου του 1944, την ημέρα που γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια ένας μεγάλος ερευνητής φιλόλογος, συγγραφέας, ιστοριοδίφης, κριτικός της λογοτεχνίας, επιμελητής εγκυκλοπαιδειών, ποιητής και δημοσιογράφος: ο Ιωάννης Χατζηφώτης.

Ο μεγάλος αυτός πνευματικός άνθρωπος της Αλεξάνδρειας, που μας εγκατέλειψε για πάντα στην Αθήνα στις 18 Ιουλίου του 2006, διακρίθηκε στα γράμματα με σειρά έργων του που συνέβαλαν στην ανάπτυξη του πολιτισμού της ιστορίας και της λογοτεχνίας, αναδεικνύοντας σημαντικά και την ίδια την Αλεξάνδρεια.

Διετέλεσε εκπρόσωπος τύπου και δημόσιων σχέσεων του Αρχιεπισκόπου Αθηνών Σεραφείμ, της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος (1982-1995) και σύμβουλος τύπου του Αρχιεπισκόπου Αθηνών Χριστοδούλου, ενώ και στην Εκκλησία του Δευτερόθρονου Πατριαρχείου Αλεξανδρείας κατείχε το σημαντικό οφφίκιο του Άρχοντος Μέγα Υπομνηματογράφου του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας. Παράλληλα, διετέλεσε και διευθυντής του Ινστιτούτου Ανατολικών Σπουδών του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας. Ακόμη, ήταν Μέλος των «Φίλων της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας».

Η βιογραφία του

 

Η καταγωγή των γονέων του, Μιχαήλ και Αγγελικής Χατζηφώτη, ήταν από τη Σύμη και το Καστελλόριζο αντιστοίχως. Η οικογένεια επέστρεψε στην Ελλάδα το 1968.

Ο Ιωάννης Χατζηφώτης ήταν απόφοιτος του Αβερωφείου Γυμνασίου της Αλεξάνδρειας, σπούδασε Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Κοινωνιολογία της Θρησκείας.

Το 1971 παντρεύτηκε την αρχαιολόγο Λίτσα Κ. Καραντσαβέλου. Απέκτησαν τρεις γιους, τον Μιχάλη (1973), τον Κωνσταντίνο (1977) και τον Ανδρέα (1978). Πέθανε σε ηλικία 62 ετών, από ανακοπή καρδιάς.

 

Το έργο του

 

Το συγγραφικό έργο του Ι. Χατζηφώτη άρχισε ήδη από την Αλεξάνδρεια, με τις μελέτες Νεο-Σιμωνίδεια (1964) και Άνθιμος Γαζής-Κων.Βαρδαλάχος (1965). Υπήρξε πολυγραφότατος και με εκπληκτική ευχέρεια στη συγγραφή, με συνολικά περισσότερα από 150 βιβλία στο ενεργητικό του και εκατοντάδες άρθρα, πάνω σε θέματα σχετιζόμενα με την Αλεξάνδρεια, τη Δωδεκάνησο, το Άγιο Όρος, τη Λαογραφία, την ορθόδοξη παράδοση, την εκκλησιαστική ιστορία, τον βυζαντινό και νεότερο ελληνισμό, κλπ.

Αρχικά εργάσθηκε ως συντάκτης στον Οργανισμό Τουριστικών Εκδόσεων και το Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό Νεοελληνικού Έθνους του Ελευθερουδάκη. Στη συνέχεια ανέλαβε διευθυντής συντάξεως της μεγάλης Νέας Ελληνικής Εγκυκλοπαίδειας του Χάρη Πάτση και γενικότερα του Οργανισμού Εγκυκλοπαιδικών Εκδόσεων Χάρη Πάτση. Συνέγραψε αρκετά άρθρα στην παραπάνω εγκυκλοπαίδεια και πολλές δεκάδες στη Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Υπήρξε επίσης συνεργάτης στη Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια του Αθανασίου Μαρτίνου και στον Πανδέκτη Σπουδών. Αργότερα, με την ενασχόλησή του με τα εκκλησιαστικά, διετέλεσε και διευθυντής του Ινστιτούτου Ανατολικών Σπουδών του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας και της επιστημονικής του εκδόσεως Ανάλεκτα, καθώς και διευθυντής της επίσημης εφημερίδας της Εκκλησίας της Ελλάδος Εκκλησιαστική Αλήθεια.

Ο Ι. Χατζηφώτης αρθρογράφησε σε όλο το φάσμα του ημερήσιου και περιοδικού αθηναϊκού τύπου (Έθνος, Η Βραδυνή, Εστία, Η Καθημερινή, Ελεύθερος, Ελεύθερος Τύπος, Αδέσμευτος Τύπος, Απογευματινή, Τα Νέα, Ελευθεροτυπία, Επίκαιρα, Εικόνες, Ιστορία Εικονογραφημένη), ενώ συνεργάσθηκε και σε περιοδικά λογοτεχνικά (Νέα Εστία, Φιλολογική Πρωτοχρονιά, Δώμα, Καινούρια Εποχή, Εποπτεία, Παρνασσός, Πνευματική Κύπρος κλπ.), επιστημονικά (Επετηρίδα Βυζαντινών Σπουδών, Μνημοσύνη, Αθηνά, Δωδεκανησιακά Χρονικά, Δωδεκανησιακό Αρχείο, κλπ.), εκκλησιαστικά (Θεολογία, Εκκλησία, Εφημέριος, Ανάλεκτα και Πάνταινος του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας). Ήταν εκδότης και διευθυντής του περιοδικού “Παράδοση” που άρχισε να εκδίδεται το 1977.[2] Εργασίες του έχουν δημοσιευθεί σε τιμητικούς τόμους και πρακτικά επιστημονικών συνεδρίων (Α΄ Κυπρολογικού, Μετσοβίτικων Σπουδών, Πολιτιστικών Συμποσίων Δωδεκανήσου, Θεολογικών της Ι. Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης, Meeting del Mediterraneo, Στερεοελλαδικών Μελετών, Ροδιακών Μελετών, Ορθοδοξίας-Ισλάμ, κλπ.). Κάποια από τα έργα του έχουν μεταφρασθεί στα ισπανικά, στα ιταλικά, στα αγγλικά, στα γερμανικά, στα ρώσικα και στα γαλλικά.

 

Πρόσωπο των ΜΜΕ και της ΥΕΝΕΔ

 

Κατά τη δεκαετία του 1990 ο Χατζηφώτης έγινε ιδιαιτέρως γνωστός από τις ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εμφανίσεις του.

Σχετικά ο Σαράντος Καργάκος έγραφε σε εφημερίδα:

«Τα τελευταία χρόνια ο Ιωάννης Χατζηφώτης απέκτησε χάρη στα «μίντια», χάρη στη θέση που κατείχε (εκπρόσωπος τύπου της Αρχιεπισκοπής), κυρίως χάρη στην πληθωρική παρουσία και την έντονη δραστηριότητά του, μια δημοσιότητα πρωτοφανή. Είναι από τους πιο γνωστούς στο κοινό Έλληνες. Αναμφισβήτητος τηλεοπτικός και ραδιοφωνικός αστέρας. Ωστόσο, όσο πολλοί είναι αυτοί που τον γνωρίζουν τηλεοπτικά, τόσο λίγοι είναι κι εκείνοι που τον γνωρίζουν συγγραφικά. Κι όμως έχει στο ενεργητικό του, και μάλιστα εκ νεότητός του, ένα τεράστιο συγγραφικό έργο. Συμβαίνει να παρακολουθώ τη συγγραφική του δράση από πολλών ετών, ίσως από τις αρχές του 1970. Τον ήξερα ως επιμελή φιλόλογο, ερευνητή και ιστορικό…» (Τύπος της Κυριακής, 24 Μαΐου 1998)

Πάντως ο Χατζηφώτης είχε από την αρχή αξιοποιήσει τα ηλεκτρονικά μέσα, καθώς πριν το 1972 παρουσίαζε από την τηλεόραση του ΕΙΡΤ την εκπομπή «Νέα βιβλία» και υπήρξε τακτικός συνεργάτης της ΥΕΝΕΔ για την οποία έγραφε την εβδομαδιαία ραδιοφωνική εκπομπή «Βυζαντινός Ελληνισμός (Ιστορία-Τέχνη-πνευματική παράδοση)».

 

Οι άλλες δραστηριότητές του

 

Το 1977 ο Ιωάννης Χατζηφώτης ίδρυσε τον Πανελλήνιο Σύλλογο «Οι φίλοι του Αγίου Όρους» και διετέλεσε πρώτος πρόεδρός του. Διετέλεσε επίσης:

    Πρόεδρος του Συμαϊκού Συλλόγου Αθηνών «Ο Νηρεύς»

    Πρόεδρος του Πανελληνίου Ομίλου για την Παράδοση της Ρωμιοσύνης

    Πρόεδρος του Συλλόγου Απόδημου Ελληνισμού «Κ.Π. Καβάφης»

    Πρόεδρος του Ελλην.Ερυθρού Σταυρού Νεότητος

    Αντιπρόεδρος της «Έκκλησης της Ακρόπολης»

    Γεν.γραμματέας της Ένωσης Δημοσιογράφων Ιδιοκτητών Επιστημονικού Περιοδικού Τύπου

    Μέλος του Δ.Σ. της Αδελφότητος «Απόστολος Μάρκος» του Πατρ. Αλεξανδρείας

    Μέλος του Δ.Σ. της Ελληνικής Εταιρίας Συμβούλων Δημοσίων Σχέσεων

    Μέλος του Δ.Σ. του Πολιτιστικού Οργανισμού του Δήμου Αθηναίων

    Μέλος του Δ.Σ. της Δωδεκανησιακής Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρίας

    Κοσμήτορας του Συνδέσμου Ελλήνων Λογοτεχνών

    Μέλος της Μεσογειακής Ακαδημίας της Ρώμης

    Μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής του Ιδρύματος Εθνικού και Θρησκευτικού Προβληματισμού (Θεσσαλονίκη)

    Μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου του Συλλόγου Προστασίας Τηλεθεατών

    Μέλος της Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών

    Μέλος της Εθνικής Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών

    Μέλος των «Φίλων της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας»

    Μέλος του Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσός»

    Μέλος της Ένωσης Κριτικών Βιβλίου-Εντύπου

    Μέλος της Ένωσης Επιστημόνων Λογοτεχνών και Καλλιτεχνών

    Μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων και Δημοσιογράφων Τουρισμού

    Μέλος της Βιβλιογραφικής Εταιρείας της Ελλάδος

 

Μερικά από τα έργα του

 

1) Γραμματολογικά:

    Ιστορία της Αλεξανδρινής Λογοτεχνίας (1967)

    Η Ακριτική Ποίηση (Ακριτικός Κύκλος – Το έπος του Διγενή Ακρίτα – Σχέσεις Κύκλου και έπους – Ακριτική Ποίηση και νεώτερη Ελληνική Λογοτεχνία) (1967)

    Εγχειρίδιο Βιβλιογραφίας (1969)

    Εισαγωγή στη Νεοελληνική Λογοτεχνία (1969)

    Η Ελληνική Λογοτεχνία στα χρόνια της σκλαβιάς (πρώτο σχεδίασμα 1969)

    Η Αλεξανδρινή Λογοτεχνία (β΄ έκδ. και δίτομη γ΄ έκδ. 1970)

    Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (Ελλην.Εκδοτ.Οργανισμός 1971)

2) Κριτικά:

    Ο Παπαδιαμάντης (1970)

    Ανιχνεύσεις (συγκεντρωτική έκδοση κριτικών δοκιμίων, 1971)

3) Ιστορικά-Θρησκειολογικά:

    Άνθιμος Γαζής (Εστία 1969)

    Δωδεκανησιακά μελετήματα – μέρος 1ο (1970)

    Η μεγάλη χάρτα του Ρήγα (Κέντρο Μείζονος Ελληνισμού 1970 και β΄ έκδ. 1971)

    Άγιον Όρος: Ανθολογία Λογοτεχνικών Κειμένων (Ιούνιος 1977)

    Ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός προάγγελος του Εικοσιένα (εκδ. Αλκαίος)

    Ορθοδοξία, σκοταδισμός και ρατσισμός (εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα)

    Ορθοδοξία και Αρχαίος Ελληνισμός (εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 1998, ISBN 960-344-496-0)

4) Βιβλία Τέχνης:

    Ιστορική περιγραφή της Ρόδου και στα αγγλικά Historical description of Rhodes (Εκδοτική Ελλάδος 1967)

    Γκρέκο (τόμος 30 της σειράς «Οι Μεγάλοι όλων των Εποχών» του Οργανισμού Ευρωπαϊκών Εκδόσεων, 1969)

5) Λαογραφικά:

    Ο λαϊκός πολιτισμός του Καστελλορίζου (1982)

    Η καθημερινή ζωή στο Άγιο Όρος

    Η καθημερινή ζωή των Ελλήνων στην Τουρκοκρατία

    Ορθοδοξία και λαϊκές δοξασίες

    Το γλωσσάρι του Αγίου Όρους

6) Ποιητικές συλλογές:

    Τ’ Αγιονορίτικα

    Τα Κυπριώτικα

    Τ’ Αλεξανδρινά

    Σεράγεβο, καρδιά μου

    Τα Αιγαιοπελαγίτικα

– Στο ποιητικό του έργο πρέπει να αναφερθεί και η απόδοση του Ακάθιστου Ύμνου στη δημοτική.

 

Τίτλοι και τιμητικές διακρίσεις

 

 

    Άρχων Μέγας Υπομνηματογράφος του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας

    Άρχων Μέγας Ιερομνήμων του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων

    Ιππότης του Τάγματος Αγίου Κωνσταντίνου (επιτομή Αποστόλου Μάρκου)

    Δύο Βραβεία της Ακαδημίας Αθηνών

    Βραβείο της Ακαδημίας της Λιγουρίας (Γένοβα)