Σε ειδική τελετή που έγινε στο Τατόι, επέστρεψαν την Τρίτη 4 Οκτωβρίου 2016 τα λείψανα των 16 Ελλήνων πεσόντων, που επέβαιναν το 1974 στο αεροσκάφος της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας Νοράτλας «Νίκη 4» και κατέπεσε στο σημείο όπου βρίσκεται ο Τύμβος της Μακεδονίτισσας, το βράδυ 21ης προς τα ξημερώματα της 22ας Ιουλίου 1974. Στην εκδήλωση παρέστη ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης, ενώ την ελληνική κυβέρνηση εκπροσώπησε ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Πάνος Καμμένος.
Ο Κύπριος πρόεδρος κατά την διάρκεια της ομιλίας του έκανε λόγο για τα λάθη που έγιναν τότε, αλλά και για την ολοκλήρωση μίας τελετής που κλείνει τον κύκλο της εν λόγω τραγωδίας.
Η ομιλία του προέδρου της Κύπρου όπως την ανήρτησε στην προσωπική του σελίδα:
«Εκείνες τις γεμάτες φωτιά και αίμα ημέρες του 1974, οι Κύπριοι είχαμε μία ελπίδα: Να φανεί από τον ορίζοντα η ελληνική βοήθεια. Να δούμε τα ελληνικά φτερά στον ουρανό μας, να έρχονται για να συνδράμουν τον υπέρτατο αγώνα.
Σήμερα όλοι ξέρουμε ποια ήταν η τραγική κατάσταση. Τότε όμως ακόμη και όσοι -λίγοι- γνώριζαν, δεν είχαν άλλη επιλογή παρά την πίστη στην ελληνική συμπαράσταση.
Δύο μέρες μετά την έναρξη της εισβολής, μία αερομεταφερόμενη μοίρα αναπτέρωνε την ελπίδα. Μια μοίρα καταδρομών επιχειρούσε το ακατόρθωτο: Να φτάσει βράδυ στο νησί και με τις ελάχιστες δυνάμεις, μόλις 318 άντρες, να μεταφέρει το μήνυμα πως παιδιά της Ελλάδας ήταν μαζί μας. Παιδιά της Ελλάδας πολεμούσαν, έστω και για την τιμή, μαζί με τα αδέρφια τους, όπως εξάλλου σε κάθε αγώνα του Κυπριακού Ελληνισμού, αλλά και από πλευράς των Ελλήνων της Κύπρου στους αγώνες του Ελλαδικού Ελληνισμού.
Είναι για αυτό που μας πληγώνει τόσο βαθιά εκείνο το λάθος. Για εκείνη τη μοιραία στιγμή που μέσα στο χάος, φίλια πυρά κτύπησαν τα ελληνικά Νοράτλας και οδήγησαν στο θάνατο τους ήρωες που σήμερα τα οστά τους παραδίδουμε στους οικείους τους.
Η ανασκαφή έγινε για να δοθούν οι τεκμηριωμένες απαντήσεις στην κάθε οικογένεια και για να αποδοθούν επιτέλους οι τιμές που αξίζουν σε όσους εστάλησαν σε μία αποστολή θανάτου.
Συνιστά την υλοποίηση της δέσμευσης της Κυπριακής Δημοκρατίας να αναγνωρίσει τον αγώνα και τη θυσία έστω και ετεροχρονισμένα και να τιμήσει, όπως επιβάλλεται, αναλαμβάνοντας τις ευθύνες της ως κράτος.
Θα ήταν ασυγχώρητο λάθος αν αποδίδοντο ευθύνες σε πολεμιστές εκείνες τις ώρες. Η σύγχυση ήταν σαφέστατη και η έλλειψη συντονισμού αποδεδειγμένη.
Συγκλονίστηκα όταν ακόμη και πρόσφατα είδα σε ντοκιμαντέρ τον μόνο επιζώντα του «Νίκη 4», τον ήρωα Αθανάσιο Ζαφειρίου που έφυγε πρόσφατα, να αγκαλιάζεται με τον Κύπριο συμπολεμιστή του, που πάτησε τη σκανδάλη του αντιαεροπορικού που κατέρριψε το Νοράτλας.
«Δεν φταις εσύ αδερφέ μου», του είπε, θέλοντας έτσι να σβήσει τα όποια ίχνη ενοχής πιθανόν υπήρχαν στο μυαλό του.
Αν όμως οι άνθρωποι στο μέτωπο την ώρα του πολέμου δεν έχουν ευθύνη για την καταστροφή, δεν μπορώ να πω το ίδιο για όσους έτυχε να διαχειριστούν την τύχη των θυμάτων. Γιατί δεν ήταν μόνο τα λάθη που έγιναν την πρώτη στιγμή, δεν ήταν μόνο τα λάθη που έγιναν την ώρα της φωτιάς. Τα όσα ακολούθησαν, οι χειρισμοί που έγιναν για χρόνια πλήγωσαν πολύ περισσότερο από τον ίδιο το θάνατο.
Δεν θα επεκταθώ γιατί τα γεγονότα είναι γνωστά.
Δεν μπορώ όμως να μην υπενθυμίσω πως έγιναν τραγικοί χειρισμοί. Χειρισμοί που πλήγωσαν βαθιά, οικογένειες κτυπημένες από το θάνατο. Λάθη που έξυσαν ανοικτές πληγές ή τις κράτησαν ανοικτές. Λάθη για τα οποία η κυπριακή Πολιτεία δια εμού οφείλει και εκφράζει μία βαθιά συγνώμη προς όσους πλήγωσε
Σήμερα, με την παράδοση των 16 λειψάνων και αφού έχουμε πια διαμορφώσει μία ορθολογική και επιστημονικά τεκμηριωμένη διαδικασία διαπίστωσης της ταυτότητας των νεκρών μας, κλίνουμε ευλαβικά το γόνυ στους ήρωες και παραδίδουμε τα ιερά οστά τους στους οικείους τους.
Στους ανθρώπους που ο πόλεμος στέρησε τους αγαπημένους τους, λέμε ένα μεγάλο ευχαριστώ. Αισθήματα ευγνωμοσύνης βγαίνουν από τα βάθη της ψυχής και της Ιστορίας μας, και θα αντηχούν στο μέλλον.
Ένα ευχαριστώ και μια ευγνωμοσύνη γιατί η συνδρομή των δικών σας ανθρώπων υπήρξε καθοριστική, επιβεβαιώνοντας την ιστορική συνέχεια, το βάρος του εθνικού δεσμού, την αδελφική σχέση.
Αυτό είναι που τιμούμε σήμερα με μία δέσμευση: Να μην επιτρέψουμε ποτέ ξανά σε αυτό τον τόπο να υπάρξει πόλεμος. Να μην επιτρέψουμε ποτέ να χρειαστεί άνθρωποι να σπεύσουν σε τέτοιες συνθήκες να σώσουν την πατρίδα.
Αυτή είναι και η βαθύτερη έννοια της προσπάθειας που καταβάλλουμε προς επίλυση του Κυπριακού. Θέλουμε να δημιουργήσουμε επιτέλους συνθήκες ειρήνης, ασφάλειας, προκοπής.
Αναζητούμε τον τρόπο μέσα από μία επίμονη διαπραγμάτευση να καταστήσουμε την πατρίδα μας ένα κράτος ειρήνης και ευημερίας. Ένα κράτος στο οποίο οι δημοκρατικοί θεσμοί, τα ανθρώπινα δικαιώματα και το ευρωπαϊκό κεκτημένο θα εφαρμόζονται από τη μία άκρη μέχρι την άλλη.
Μία πατρίδα στην οποία οι ίδιοι οι κάτοικοι της, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι, θα έχουν τον πρώτο και μόνο λόγο για τη διακυβέρνηση της, με σεβασμό ο ένας προς τον άλλο και οικοδομώντας τις προϋποθέσεις συνεργασίας και συνδημιουργίας.
Απαραίτητη προϋπόθεση για αυτό είναι η αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων και η συμφωνία ενός συστήματος ασφαλείας που δεν θα εδράζεται στη δύναμη των όπλων, αλλά στην ισχύ των δημοκρατικών θεσμών και την αποτελεσματικότητα του κράτους.
Είναι συγκλονιστική η σημερινή στιγμή. Θα είναι χαραγμένη για πάντα στη μνήμη μας γιατί είναι η ώρα να αναπαυθούν τιμώμενοι όπως τους αξίζει οι ήρωες, αλλά και οι οικογένειες τους να λυτρωθούν από το ασήκωτο βάρος που έφεραν τόσα χρόνια.
Είναι η ώρα που το κυπριακό κράτος ανταποκρίνεται ως όφειλε, σε μια εκ των ουκ άνευ υποχρεώσεων του, αποδίδοντας όχι μόνο τα λείψανα, αλλά και τις δέουσες τιμές στους ήρωες και τις οικογένειες τους.
Ας παραμείνουν πάντα αθάνατοι και αιωνία τους η μνήμη»
Oι δηλώσεις του Πάνου Καμμένου
Ο υπουργός Εθνικής Άμυνας της Ελλάδος, Πάνος Καμμένος, απευθυνόμενος στους συγγενείς και τις οικογένειες των πεσόντων, εξέφρασε εκ μέρους της ελληνικής Πολιτείας συλλυπητήριά για τον θάνατο νέων Ελλήνων, «για τη θυσία των δικών σας ανθρώπων υπέρ βωμών και εστιών».
Επίσης, ζήτησε από τους συγγενείς να δεχθούν και την έκφραση του δέους, του σεβασμού και της περηφάνιας, που μας διακατέχουν για τους Έλληνες που, όπως τόνισε, «έδωσαν την ύστατη ρανίδα του αίματός τους και την τελευταία τους πνοή για μια και μόνο ιδέα, τον Ελληνισμό».
Ο κ. Καμμένος ζήτησε συγγνώμη για αυτά που δεν έγιναν μέχρι σήμερα και συνέχισε:
«Για την κυβέρνηση, το υπουργείο Εθνικής Άμυνας και εμένα προσωπικά, αποτελεί προτεραιότητα η αναγνώριση των αγώνων εκείνων που έδωσαν μάχη, εκείνων που έπεσαν, αλλά και εκείνων που ζουν, που έμειναν μέχρι τώρα στη λησμονιά με ευθύνη όλων μας. Τα δικά σας παιδιά, τα δικά σας αδέλφια απέδειξαν ότι η Κύπρος δεν είναι μακριά».
