Έπειτα από 73 χρόνια το υποβρύχιο εντοπίστηκε βόρεια της Σκιάθου – Το κατόρθωμα του Ιωάννη Τούμπα, κυβερνήτη του «Αδρία» και του πληρώματος του λαβωμένου πλοίου που το 1943 ταξίδεψε από την Κάλυμνο στην Αλεξάνδρεια χωρίς πλώρη!
Προκάλεσε αίσθηση στο πανελλήνιο, ο εντοπισμός έπειτα από 73 χρόνια του υποβρυχίου “Κατσώνης” από το πλοίο “Ναυτίλος”, σε βάθος 170 μέτρων βόρεια της Σκιάθου. Με αφορμή το γεγονός αυτό, έγινε ευρύτερα γνωστή η δράση του κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο αλλά και στην εκτενή αναφορά που έγινε στον κυβερνήτη του, ήρωα Βασίλειο Λάσκο (1899-1943).
Να ξεκινήσουμε με λίγα στοιχεία για το υποβρύχιο “Λάμπρος Κατσώνης”. Είχε εκτόπισμα 556 τόνων στην επιφάνεια και 775 σε κατάδυση και η ταχύτητά του ήταν 14 και 9 κόμβοι αντίστοιχα. Ήταν εξοπλισμένο με 6 τορπιλοβλητικούς σωλήνες των 533 χιλιοστών και ένα πυροβόλο των 100. Στο χρονικό διάστημα 1927-1940, χρησιμοποιήθηκε κυρίως, για την εκπαίδευση του προσωπικού των υποβρυχίων.
Αν και με σοβαρά επιχειρησιακά μειονεκτήματα το “Κατσώνης”, στις 2 Απριλίου 1943, με κυβερνήτη τον Β. Λάσκο, βύθισε στο λιμάνι του Γυθείου μια γερμανική ναρκοθέτιδα των 1.500 τόνων. Τρεις μέρες αργότερα, βύθισε με το πυροβόλο του κοντά στην Κύθνο, το ισπανικό πλοίο SAN ISIDRO, που ήταν φορτωμένο με γερμανικά εφόδια και γύρισε στη βάση του στη Βηρυτό. Επιστρέφοντας στο Αιγαίο, βύθισε το πλοίο RIGEL χωρητικότητας 1.500 τόνων (29/5/1943).
Αμέσως μετά, κατευθύνθηκε προς την Ικαρία, όπου λόγω τεχνικών προβλημάτων δεν κατόρθωσε να βυθίσει ένα ιταλικό φορτηγό 7.000 τόνων που έπλεε στην περιοχή.
Στις 14/9/1943, περιμένοντας ΒΑ της Σκιάθου, το μεγάλο γερμανικό μεταγωγικό Σιμ-Φρα, δέχτηκε επίθεση από εχθρικό πλοίο και τελικά βυθίστηκε. Ο κυβερνήτης ήρωας Β. Λάσκος και 31 μέλη του πληρώματος σκοτώθηκαν, 17 αιχμαλωτίστηκαν, ενώ ο ύπαρχος Ηλίας Τσουκαλάς, 29 χρονών τότε, (πατέρας της δημοσιογράφου Μπήλιως Τσουκαλά) κι ο υποκελευστής Τάσος Τσίγκρας, κολυμπώντας επί 9 ώρες έφτασαν στις ακτές της Σκιάθου, ενώ σε άλλη ακτή του νησιού, έφτασε ο ναύκληρος Αντώνης Αντωνίου. Ο Ηλίας Τσουκαλάς, μετά από πολλές περιπέτειες, φυγαδεύθηκε στη Βάση Υποβρυχίων της Μέσης Ανατολής και συνέχισε να προσφέρει τις υπηρεσίες του στην πατρίδα.
Το 1951, έγραψε το βιβλίο “ΥΠΟΒΡΥΧΙΟΝ ΥΙ Λάμπρος Κατσώνης”, το οποίο βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών. Στο βιβλίο αυτό όπως και στο ιστορικό μυθιστόρημα “Βασίλης Λάσκος” του Μ. Καραγάτση (1η έκδοση 1948), υπάρχουν πολλές και συγκλονιστικές λεπτομέρειες για την ηρωική δράση του υποβρυχίου και του πληρώματός του.
Η ιστορία του “Κατσώνης” έχει πολλά κοινά σημεία με εκείνη του αντιτορπιλικού “Αδρίας”, που έδρασε επίσης κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ και ο κυβερνήτης του “Αδρίας”, Ιωάννης Τούμπας, ήταν ηρωική μορφή όπως και ο Βασίλειος Λάσκος. Υπάρχουν βέβαια και δύο βασικές διαφορές, καθώς το μεν “Κατσώνης” βυθίστηκε και ο Βασίλειος Λάσκος έχασε τη ζωή του, ενώ το “Αδρίας”, αν και λαβωμένο δεν βυθίστηκε και ο Ιωάννης Τούμπας πέθανε από φυσικά αίτια.
Στο “Αδρίας” και τον κυβερνήτη του, θα κάνουμε ένα μικρό αφιέρωμα σήμερα.
Το αντιτορπιλικό συνοδείας “Αδρίας” παραχωρήθηκε από τη Μ. Βρετανία με τη μορφή δανεισμού στη χώρα μας και η παραλαβή του έγινε στις 20 Ιουλίου 1942. Κυβερνήτης του ήταν ο Ιωάννης Τούμπας, αντιπλοίαρχος τότε. Από τις αρχές του 1943, το πλοίο εντάχθηκε στη συμμαχική δύναμη. Μέσα σε πολύ δύσκολες συνθήκες, ανέλαβε δράση στον Βόρειο Ατλαντικό. Στις 27/1/1943, βύθισε το γερμανικό υποβρύχιο U-553, ενώ στις 13/2/1943, στο Νότιο Ατλαντικό, βύθισε το γερμανικό υποβρύχιο U-623. Στη συνέχεια, ανέλαβε αποστολές στη Μεσόγειο και ήταν πολύ σημαντική η συμβολή του στην απόβαση των συμμάχων στην Ιταλία. Στη διάρκεια των επιχειρήσεων, σκοτώθηκε ο δίοπος πυροβολητής Α. Αντωνίου ενώ 18 μέλη (από τα 170 συνολικά) του πληρώματος, τραυματίστηκαν.
Το “Αδρίας” ήταν ένα από τα 4 πλοία στα οποία παραδόθηκε ο ιταλικός στόλος του νότου (10/9/1943). Στη συνέχεια, ανέλαβε δράση στις επιχειρήσεις των Δωδεκανήσων. Στις 22 Οκτωβρίου, ενώ βρισκόταν κοντά στην Κάλυμνο, προσέκρουσε σε νάρκη και έχασε την πλώρη του μέχρι τη γέφυρα. Ο Ιωάννης Τούμπας αντί να διατάξει εγκατάλειψη του λαβωμένου πλοίου, κατόρθωσε και το “οδήγησε”, μετά από πλεύση τριών ωρών, στις μικρασιατικές ακτές, συγκεκριμένα στο Γκιουμουσλούκ. Οι απώλειες ήταν 21 νεκροί και 30 τραυματίες.
Να θυμίσουμε ότι η Τουρκία ήταν ουδέτερο κράτος κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (από κάποιους χαρακτηρίστηκε “επιτήδειος ουδέτερος”). Εκεί, έγινε η πρόχειρη επισκευή του “Αδρίας”, μάλιστα για την κάλυψη του κενού χρησιμοποιήθηκε και τσιμέντο (!). Πέρα από κάθε λογική, την 1η Δεκεμβρίου 1943, το “Αδρίας” ξεκίνησε το ταξίδι του (730 ναυτικά μίλια), μέσω Κύπρου, για την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Κινούμενο αρχικά ανάποδα και στη συνέχεια ταξιδεύοντας με πρόσω παρόλο ότι αυτό ήταν επικίνδυνο για ένα πλοίο χωρίς πλώρη και στεγανοποίηση ανάγκης. Τη νύχτα, οι συνθήκες φωτισμού ήταν κακές, καθώς έπρεπε να εμποδίζεται ο εντοπισμός του πλοίου από τα εχθρικά καράβια αλλά ταυτόχρονα έτσι δυσκολευόταν η πλοήγησή του. Συχνά επίσης, το πλήρωμα του πλοίου έπρεπε να αντιμετωπίσει εισροή υδάτων. Τελικά, ξεπερνώντας όλα τα προβλήματα, το “Αδρίας” έφτασε στην Αλεξάνδρεια στις 6/12/1943.
Η υποδοχή που επιφυλάχθηκε στο “Αδρίας” και το πλήρωμά του από τον τιμητικά παρατεταγμένο συμμαχικό στόλο, ήταν αποθεωτική. Το αντιτορπιλικό “Αδρίας” επέστρεψε στην Ελλάδα, μετά την απελευθέρωση και αφού επισκευάστηκε πρόχειρα η πλώρη του, μαζί με τα άλλα πλοία του Στόλου. Η πλήρης επισκευή του, λόγω του τερματισμού του πολέμου, δεν έγινε. Το 2004, η βυθισμένη πλώρη του “Αδρίας” εντοπίστηκε στη θαλάσσια περιοχή των Δωδεκανήσων.
Και λίγα λόγια για τον κυβερνήτη του πλοίου Ιωάννη Τούμπα. Γεννήθηκε στη Μύκονο το 1901. Σπούδασε στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων απ’ όπου αποφοίτησε ως Σημαιοφόρος το 1921. Συνέχισε τις σπουδές του στη Σχολή Ειδικεύσεως Πυροβολικού, την Ανώτατη Σχολή Πολέμου και σε ναυτικές σχολές της Αγγλίας. Με την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ανέλαβε αρχικά τη διοίκηση του οχυρού του Μεγάλου Εμβόλου της Θεσσαλονίκης (1940-41) και στη συνέχεια υπηρέτησε ως κυβερνήτης αντιτορπιλικών. Μετά τον πόλεμο, συνέχισε τη λαμπρή σταδιοδρομία του και το 1952-53, διετέλεσε αρχηγός του Στόλου. Το 1953 αποστρατεύθηκε με τον βαθμό του αντιναυάρχου.
Στη συνέχεια, ασχολήθηκε με την πολιτική. Πρωτοεκλέχθηκε βουλευτής Αθηνών το 1956, με το κόμμα “Φιλελεύθερη Δημοκρατική Ένωση” του Σοφοκλή Βενιζέλου, ενώ επανεκλέχθηκε στις εκλογές του 1958, 1961, 1963 και 1964, αρχικά με το Κόμμα των Φιλελευθέρων και τέλος με την Ένωση Κέντρου του Γεωργίου Παπανδρέου. Στο διάστημα από το Νοέμβριο 1963 ως τα τέλη Δεκεμβρίου 1966, διετέλεσε πολλές φορές υπουργός. Από το 1974 ως το 1977, ήταν βουλευτής Επικρατείας με τη Νέα Δημοκρατία. Τιμήθηκε με πολλά ελληνικά και συμμαχικά παράσημα. Το 1979, εκλέχθηκε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και το 1991, διετέλεσε πρόεδρός της. Πέθανε στην Αθήνα το 1995.
