Τον Αύγουστο του 2014 ξεκίνησε η κατασκευή της Νέας Διώρυγας του Σουέζ, ένα μεγάλο έργο ναυσιπλοΐας που επέκτεινε το υπάρχον Κανάλι, ενώ παράλληλα κατασκευάστηκαν έξι νέες σήραγγες κάτω από αυτό, οι οποίες μετατρέπουν 76.000 τ.μ. έκτασης και από τις δύο του όχθες σ΄ ένα διεθνές εφοδιαστικό, εμπορικό και βιομηχανικό κέντρο. Το νέο τμήμα εκ 35 χλμ. προστέθηκε στο υπάρχον των 164 χλμ., ενώ έγινε η εμβάθυνση και επέκταση 37 χλμ. της Διώρυγας. Το διευρυμένο Κανάλι επιτρέπει πλέον την πλεύση και προς τις δύο κατευθύνσεις ταυτόχρονα στο μεγαλύτερο τμήμα του, μειώνοντας το χρόνο αναμονής των πλοίων και διπλασιάζοντας τη δυναμικότητα του. Το όλο έργο στοίχισε στο αιγυπτιακό κράτος περί τα 8,5 δισ. δολάρια, και η κοινοπραξία που το έφερε εις πέρας αποτελούταν από εταιρείες από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τις Κάτω Χώρες και την Αμερική. Η κατασκευή της Νέας Διώρυγας ολοκληρώθηκε στα τέλη Ιουλίου του 2015 και στις 6/8/15 πραγματοποιήθηκαν με κάθε επισημότητα τα εγκαίνια της.

Ο Φερδινάνδος ντε Λεσσέψ (1805-1894) από νέος ήδη ήταν ένθερμος οπαδός της διάνοιξης διώρυγας στο Σουέζ. Βρισκόμενος από το 1830 στην Αίγυπτο είχε γνωρισθεί με τον Πρίγκιπα Σάιντ και όταν αυτός ανέβηκε στο θρόνο ο Λεσσέψ έσπευσε στα 1854 και πέτυχε από το φίλο του, Αντιβασιλέα πλέον της Αιγύπτου, το προνόμιο σύστασης εταιρείας για τη διάνοιξη της Διώρυγας, ξεκινώντας το έργο. Υπό αντίξοες διεθνείς συνθήκες και με τον Λόρδο Πάλμερστον κύριο πολέμιο της ιδέας, κατάφερε τελικά στις 5/11/1858 να συνομολογήσει δάνειο 200 εκατ. φράγκων σε 400.000 μετοχές, από τις οποίες οι 207.111 περιήλθαν σε γαλλικά χέρια, οι 96.517 στον Τουρκία και οι 85.506 στον Αντιβασιλέα της Αιγύπτου. Το έργο ξεκίνησε επισήμως στις 25/4/1859 επί Σάιντ, για να ολοκληρωθεί στις 15/8/1869 επί Ισμαήλ. Εν τω μεταξύ η Εταιρεία της Διώρυγας που είχε σχηματιστεί είχε συνομολογήσει το 1867 και δεύτερο δάνειο 100 εκατ. φράγκων. Η διάνοιξη και κατασκευή του Καναλιού συνάντησε φυσικά πάμπολλες δυσκολίες, αλλά περατώθηκε τελικά με τη θέληση τόσο του ίδιου του Λεσσέψ, όσο και των δύο τεχνικών συνεργατών του Borel και Lavalley. Τα εγκαίνια της Διώρυγας του Σουέζ πραγματοποιήθηκαν με ιδιαίτερη μεγαλοπρέπεια στις 17/11/1869, με 68 καράβια να τη διασχίζουν τμηματικά και με επικεφαλής γαλλικό πολεμικό στο οποίο επέβαινε η  Αυτοκράτειρα Ευγενία. Ήταν δε τόσοι οι προσκεκλημένοι, που στήθηκαν στην έρημο 1.000 σκηνές για να τους φιλοξενήσουν, στο δε μέσο τους στήθηκε μια τεράστια σκηνή με τρία τεράστια τραπέζια για 1.000 συνδαιτυμόνες, που στοίχισε στον Ισμαήλ πάνω από 2 εκατ. χρυσά φράγκα. Αξίζει να σημειωθεί πως το 1875 η Βρετανία αγόρασε τις μετοχές της Αιγύπτου και πως η Διώρυγα εθνικοποιήθηκε, ανήκοντας επισήμως και ολοκληρωτικά πλέον στους Αιγυπτίους, μόλις στις 26/7/1956.

Είναι γνωστή η καταστροφή που επέφερε η αντικατάσταση των πανιών από τον ατμό στην κίνηση των πλοίων στην πλειοψηφία των Δωδεκανησίων καραβοκύρηδων, καταστροφή που φυσικά έπληξε και  την Κάσο, με αποτέλεσμα χιλιάδες Κασιώτες να μεταναστεύσουν στη γειτονική Αίγυπτο, αφού το όραμα για ¨λίρες στην αιγυπτιακή άμμο¨ στοίχειωνε τη δοκιμασμένη από τη φτώχεια φαντασία…

Έτσι, όταν ο Φερδινάνδος ντε Λεσσέψ, που ήδη επιμελείτο τη διάνοιξη της Διώρυγας του Σουέζ, ζήτησε ξένους εργάτες για να τον βοηθήσουν, κασιώτικα καράβια που βρίσκονταν σε Αλεξάνδρεια και Μεξ σπεύσανε να ταχθούν στη δούλεψη του, κουβαλώντας πέτρες στα εργοτάξια της Διώρυγας και όταν μετά την κατάργηση της υποχρεωτικής εργασίας στα 1856 ζήτησε εργάτες από ξένες χώρες, από τους 7.000 Ευρωπαίους που ανταποκρίθηκαν οι 5.000 ήταν Κασιώτες, που μετανάστευσαν στην Αίγυπτο, κι εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της Διώρυγας με τον κύριο όγκο τους στο μετέπειτα Πορτ-Σάιτ, ως η πρώτη Κασιώτικη παροικία στη Χώρα του Νείλου. Και ήταν τόσοι πολλοί οι Κασιώτες, που ακόμη και η πολιτοφυλακή που οργάνωσε θεωρείτο ως σώμα καθαρά κασιώτικο, με αρχηγό μάλιστα από την Κάσο. Μα το νησί, τη θύμηση και την έννοια του οποίου κρατούσαν συνεχώς στις ψυχές τους διατηρώντας στην σκληρή καθημερινότητα τους όλα τα νησιώτικα έθιμα και ενισχύοντας το με κάθε τρόπο και σε κάθε περίσταση, είχε μαραζώσει, κάνοντας το λαϊκό ποιητή να γράψει δίστιχα όπως:

                   ¨Νάτον να ζει ο Ντε Λεσσέψ, ήθελα τον δικάσω

                   που εσπίτωσε την έρημο κι ερήμωσε την Κάσο¨.

                   ¨Ανάθεμα σε ξενηδειά και συ Πόρτο Σαΐτι

                   που μ΄ ήκαμες κι αρνήθηκα της μάνας μου το σπίτι¨.

Είναι χαρακτηριστική η αναφορά του εργολήπτη Lavalley, πως μεταξύ των Ελλήνων, όλων ικανών και τολμηρών ναυτικών, στρατολογούσαν όλα τους τα πληρώματα των βυθοκόρων και παντός είδους πλοίων και αφού η Διώρυγα άνοιξε κυρίως μέσω των μηχανικών βυθοκόρων, μπορούμε εύκολα να συμπεράνουμε πως η μεγάλη πλειοψηφία του προσωπικού που χρησιμοποιήθηκε ήταν Έλληνες και μάλιστα Κασιώτες.

Οι ακραίες κλιματολογικές συνθήκες, η δυσεντερία και οι λοιπές ασθένειες, οι επιθέσεις κακοποιών, οι τραυματισμοί και οι κακουχίες δίνουν το στίγμα των δυσκολιών που αντιμετώπιζαν οι συμπατριώτες μας. Μα και σ΄ αυτή τη μεγάλη επιδημία της χολέρας που ξέσπασε τον Ιούνιο του 1865, σε αντίθεση με τους λοιπούς Ευρωπαίους, οι περισσότεροι δικοί μας παρέμειναν, αλλά και όσοι με ρωσικό ατμόπλοιο επέστρεψαν στην Κάσο, ξαναγύρισαν πίσω στις δουλειές τους τον Οκτώβρη, μόλις η επιδημία φάνηκε να καταλαγιάζει. Τόση ήταν η δύναμη, η αντοχή και η εργατικότητα των Ελλήνων, που ο Fontaine μετά από ταξίδι του στην περιοχή έγραψε πως αν υπήρχαν πέτρες για μεταφορά ή οποιαδήποτε δύσκολη εργασία να γίνει, αποστέλετο το εργατικό σώμα των Ελλήνων που ήταν ευφυέστατοι και φίλεργοι. Γι΄ αυτό και ο Λεσσέψ, που στις εκθέσεις του τους αποκαλούσε ¨οι Έλληνες μου¨, από τα 7 μετάλλια φιλεργίας που απένειμε στους Έλληνες, τα 4 μετάλλια τα έδωσε σε Κασίους και συγκεκριμένα στους : Γ. Ασλάνη, Βιντιάδη, Γ. Ανιτσά και Κ. Κόκκινο. Αναγνωρίζοντας την προσφορά τους, εκτός από βοήθεια για την οικοδόμηση σχολείου και ναού στο Πορτ-Σάιτ και ναού στην Ισμαηλία, με την ολοκλήρωση της Διώρυγας  το 1869 ευχαριστώντας τους σ΄ ένα λόγο του με διερμηνέα τον Κασιώτη δικηγόρο Μάρκο Μαλλιαράκη τους ρώτησε τι άλλο θα θέλανε ως αντάλλαγμα. Κι εκείνοι ζήτησαν, έτσι απλά, να δοθεί ελληνικό όνομα στην πόλη που σχεδίαζε να χτίσει. Όχι Πορτ-Σάιτ, αλλά Νέα Κάσος ή Μικρή Κάσος. Αλλά δυστυχώς αυτό το είχε τάξει στον Αντιβασιλέα της Αιγύπτου Μωχάμεντ Σάιτ… Στο χτίσιμο της πόλης πάντως βοήθησαν όπως ήταν φυσικό περισσότερο από όλους, μιας πόλης στον πρώτο ξύλινο φάρο της οποίας εργάστηκε για 46 ολόκληρα χρόνια ο Κασιώτης Γιώργος της  Ανέζας. Και αφού οι Κάσιοι ήταν τόσες χιλιάδες, συμπερασματικά πια μπορούμε να πούμε με μεγάλη πιθανότητα πως ήταν Κασιώτες και οι ιδρυτές της Ελληνικής Κοινότητας Πορτ-Σάιτ περί το 1866. Αυτό που ξέρουμε πάντως σίγουρα είναι πως το 1899, όταν έγιναν τα αποκαλυπτήρια του αγάλματος του Ντε Λεσσέψ στο Πόρτο, 4 Κασιώτες τιμής ένεκεν βαστούσαν το κάλυμμα που το σκέπαζε.

Ν. ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ