Μια συζήτηση για μια πόλη με πλούσια ιστορία και πλούσιες μνήμες πολλών σημερινών Ελλήνων -την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου- φιλοξένησε η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών τον περασμένο μήνα. Τίτλος της εκδήλωσης «“Πάντα η Αλεξάνδρεια είναι”: Επιστρέφοντας στην Καβαφική Αλεξάνδρεια» και στόχο είχε να διερευνήσει την ιδιαίτερη θέση που έχει αυτή η πάντα γοητευτική πόλη στην ιστορική και λογοτεχνική ιστορία της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής.
Αφορμή γι’ αυτήν τη συζήτηση το βιβλίο που έγραψε η καθηγήτρια Συγκριτικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης Hala Halim με τίτλο «Alexandrian Cosmopolitanism: An Archive». Μαζί της στη συζήτηση ήταν και ο Αιγυπτιώτης Αλέξανδρος Καζαμίας, επίκουρος καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Κόβεντρι ― «είμαι από το Κάιρο, αλλά αγαπώ πολύ την Αλεξάνδρεια», ανέφερε στην «Κ» ο κ. Καζαμίας που είναι και ειδικός στην ιστορία της ελληνικής κοινότητας της Αιγύπτου.
Εντοπίσαμε τον Αλέξανδρο Καζαμία σ’ ένα χωριό της Εύβοιας, όπου είχε έρθει για τις γιορτές του Πάσχα. Γιατί είναι σημαντική η Αλεξάνδρεια, τον ρωτήσαμε, και τόσο εμβληματική στον σύγχρονο πολιτισμό; «Η σύγχρονη Αλεξάνδρεια είναι μια ενδιαφέρουσα, αλλά όχι μοναδική μεσογειακή πόλη. Ο πολυσυζητημένος και αμφιλεγόμενος “κοσμοπολιτισμός” της είναι κάτι το οποίο απαντάται και αλλού. Αυτό όμως που την κάνει σημείο αναφοράς του σύγχρονου πολιτισμού είναι ότι γέννησε μια σημαντική σύγχρονη λογοτεχνία, κυρίως γύρω από τον Καβάφη, αλλά και τους Βρετανούς Ε. Μ. Φόρστερ, Λόρενς Ντάρελ, την Ιταλίδα Φαούστα Τσιαλέντε, τον Στρατή Τσίρκα και τους Αιγύπτιους Ναγκίμπ Μαχφούζ, Εντουαρντ Χαράτ κ.ά. Πολλοί από αυτούς ισχυρίζονται ή υπαινίσσονται ότι υπάρχει κάτι στην τέχνη που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε αλεξανδρινό τρόπο γραφής και μυθοπλασίας, ενώ, παρά τις διαφορές τους, όλοι αυτοί οι σημαντικοί λογοτέχνες διαφορετικών εθνοτήτων ένιωθαν το πολιτισμικό βάρος της αρχαίας Αλεξάνδρειας, που υπήρξε πρωτεύουσα του φωτός και του πολιτισμού της σπουδαίας αλλά παραγνωρισμένης ιστορικά περιόδου, της λεγόμενης “ύστερης αρχαιότητας”, από το 300 π.Χ. μέχρι τη δολοφονία της φιλοσόφου Υπατίας, το 415 μ.Χ.», απάντησε ο Αλέξανδρος Καζαμίας.
Οσο για το βιβλίο της Αιγύπτιας φιλολόγου Χάλα Χαλίμ, «προσπαθεί -ορθά κατά τη γνώμη μου- να αμφισβητήσει τον αποικιακό (κυρίως βρετανικό) μύθο της κοσμοπολίτικης Αλεξάνδρειας και να τον ανασυγκροτήσει εντάσσοντας σε αυτόν το αποκλεισμένο αιγυπτιακό στοιχείο. Για μας τους Ελληνες, η σημασία αυτής της οπτικής είναι μεγάλη, γιατί φωτίζει πιο καλά τον παραγνωρισμένο ρόλο που διαδραμάτισε η Αίγυπτος, αλλά και η ευρωπαϊκή αποικιοκρατία, στη συγκρότηση ενός σημαντικού τμήματος της σύγχρονης λογοτεχνίας μας. Το πλαίσιο της ελληνικής λογοτεχνίας δεν ήταν ποτέ αυστηρά εθνικό».
(Πηγή: Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 29ης Απριλίου 2015, της Όλγας Σέλλα)
