Την 17^η Φεβρουαρίου, ημέρα κατά την οποία η Εκκλησία μας εορτάζει την μνήμη του ενδόξου μεγαλομάρτυρος Αγίου Θεοδώρου του Τήρωνος, η ΑΘΜ, ο Πάπας και Πατριάρχης Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής κ.κ.Θεόδωρος Β΄, άγει τα ονομαστήριά του, λαβών το όνομα Θεόδωρος κατά την χειροτονία του εις Πρεσβύτερον την 23^η Απριλίου 1978 από τον μακαριστό Μητροπολίτη Λάμπης και Σφακίων κυρό Θεόδωρο Τζεδάκη στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Αποστόλου Παύλου Σπηλίου Ρεθύμνου Κρήτης.

Κύρια πηγή πληροφοριών για τον βίο του Αγίου Θεοδώρου του Τήρωνος αποτελεί το εγκώμιο και το μαρτύριο του Αγίου που συνέγραψε ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης. Καταγόταν από την Αμάσεια του Ελενοπόντου στη Μαύρη Θάλασσα και έζησε κατά τους χρόνους των αυτοκρατόρων Μαξιμιανού (286 – 305 μ.Χ.) και Γαλερίου (305 – 311 μ.Χ.). Ονομάζεται Τήρων, διότι κατετάγη στην κοόρτη των Τηρώνων, δηλαδή στην κοόρτη των νεοσυλλέκτων της ρωμαϊκής λεγεώνας, διοικουμένη από τον πραιπόζιτο Βρίγκα και στρατοπεδευομένη στα Ευχάϊτα, στα ανατολικά σύνορα της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.

Διαβληθείς στον πραιπόζιτο ως Χριστιανός, κλήθηκε σε εξέταση. Την εποχή εκείνη είχε αρχίσει να εφαρμόζεται το διάταγμα του Διοκλητιανού περί αναγκαστικών θυσιών στους θεούς, με σκοπό να αποκαλύπτονται οι Χριστιανοί. Ο Θεόδωρος όμως ομολόγησε την πίστη του στον Χριστό χωρίς δισταγμό. Ο Βρίγκας δεν θέλησε να προχωρήσει στην σύλληψη και τιμωρία του Θεοδώρου, αλλά τον άφησε να σκεφτεί και να του απαντήσει λίγο αργότερα. Πίστευε ότι ο Θεόδωρος θα άλλαζε και θα θυσίαζε στα είδωλα. Ο Μεγαλομάρτυς όχι μόνο παρέμεινε αδιάσειστος στην πίστη του, αλλά έκαψε και το ναό της μητέρας των θεών Ρέας, όπου φυλασσόταν το ξύλινο είδωλό της προκειμένου να καταδείξει το μάταιο της λατρείας άψυχων αντικειμένων. Αμέσως τότε συνελήφθη, βασανίστηκε και ρίχτηκε σε πυρακτωμένη κάμινο, όπου και τελειώθηκε μαρτυρικά.

Κέντρο τιμής του μάρτυρα αναδείχθηκαν τα Ευχάϊτα, όπου κτίσθηκε περικαλλής Ιερός Ναός προς φύλαξη του τιμίου του λειψάνου. Από τα Ευχάϊτα εξαπλώθηκε η τιμή του Μεγαλομάρτυρος σε όλη τη Χριστιανοσύνη. Στην Κωνσταντινούπολη κτίσθηκαν πολλοί Ιεροί Ναοί προς τιμήν του. Ο σπουδαιότερος ήταν εκείνος στην περιοχή Σφωρακίου, όπου τελείτο η Σύναξη του Μεγαλομάρτυρος το Σάββατο της Α’ Εβδομάδος των Νηστειών σε ανάμνηση του διά κολλύβων θαύματος.

Συγκεκριμένα, όταν ανέβηκε στον θρόνο ο Ιουλιανός (361-363 μ.Χ.) θέλησε να επαναφέρει την ειδωλολατρική θρησκεία. Γνωρίζοντας το τυπικό των χριστιανών για τη νηστεία και θέλοντας να τους ταλαιπωρήσει, κάλεσε τον Έπαρχο της Κωνσταντινούπολης και του είπε να αποσύρει από την πόλη τα τρόφιμα που ήταν νηστίσιμα, υποχρεώνοντας τους χριστιανούς είτε να μη νηστεύσουν, είτε να μείνουν νηστικοί. Έτσι και έγινε. Τότε, σύμφωνα με την εκκλησιαστική παράδοση, εμφανίστηκε μπροστά στον Αρχιεπίσκοπο Κωνσταντινουπόλεως Ευδόξιο (360-370μ.Χ.) ο Θεόδωρος ο Τήρων και του είπε: «Σύναξε το ποίμνιο του Χριστού και δώσε εντολή κανένας Χριστιανός να μην αγοράσει τίποτα από όσα πωλούνται, διότι όσα πωλούνται στην αγορά είναι μιασμένα, αφού με εντολή του βασιλιά έχουν μιανθεί από αίμα ειδωλόθυτων ζώων, και αναπλήρωσε τις ελλείψεις αυτών, χορηγώντας κόλλυβα». Έτσι όλη την εβδομάδα, διά της παρέμβασης του Αγίου, ο ορθόδοξος λαός διαφυλάχθηκε αμόλυντος από τα μιασμένα ειδωλόθυτα, τα οποία επρόκειτο από άγνοια να φάει, καλύπτοντας τις επισιτιστικές του ανάγκες με το βρασμένο σιτάρι των κολλύβων.

Από τότε μέχρι και σήμερα το θαύμα αυτό εορτάζεται το πρώτο Σάββατο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, το λεγόμενο Ψυχοσάββατο. Οι Χριστιανοί κάνουν κόλλυβα και τα πηγαίνουν στους ναούς χάριν των κεκοιμημένων. Την ημέραν αυτή γίνεται επίσκεψη και στα κοιμητήρια, όπου προσφέρονται κόλλυβα από τις οικογένειες των κεκοιμημένων. Μάλιστα σε πολλά μέρη γίνεται από την Εκκλησία δίσκος με κόλλυβα για εκείνους που πέθαναν χωρίς κληρονόμους και δεν έχουν κάποιον να τους μνημονεύσει, καθώς και για εκείνους που σκοτώθηκαν στον πόλεμο ή χάθηκαν μακριά στην ξενιτιά.

Στην αγιογραφία, ο Άγιος Θεόδωρος ο Τήρων εμφανίζεται σε τεσσάρων ειδών μορφές. Είτε μόνος με στρατιωτική στολή, είτε αντιμετωπίζοντας ένα φίδι-δράκο και μαζί με τον Άγιο Θεόδωρο τον Στρατηλάτη όρθιοι ή πάνω σε άλογα. Πάντα φέρει στρατιωτική στολή.

Αρχιμ.Απόστολος Τριφύλλης

Διευθυντής Ιδιαιτέρου Γραφείου ΑΘΜ