Οι Έλληνες της Αλεξάνδρειας μαζί με τις εμπορικές και κοινωνικές τους δραστηριότητες, από νωρίς άρχισαν να ασχολούνται οργανωμένα και με τον αθλητισμό, ιδρύοντας αθλητικούς συλλόγους.

Η ομάδα του αθλητικού συλλόγου «Ολυμπιακός» της Αλεξάνδρειας. (Πηγή: Ι.Μ. Χατζηφώτης, Αλεξάνδρεια. Οι δύο αιώνες του νεότερου ελληνσιμού, 1999)

Ο αρχαιότερος υπήρξε ο γυμναστικός σύλλογος “Μίλων” που ιδρύθηκε το 1873. Υπήρξε ο πρώτος αθλητικός σύλλογος της Αιγύπτου και διατηρήθηκε σε λειτουργία σχεδόν 40 χρόνια. Ο “Μίλων” διατηρούσε γυμναστήριο με αποδυτήρια και λουτρά κοντά στον Ι.Ν. του Αγίου Σάββα, σε χώρο που του παραχωρήθηκε από τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας Σωφρόνιο Δ’. Οι αθλητές του συλλόγου πραγματοποιούσαν γυμναστικές επιδείξεις σε όργανα της ενόργανης γυμναστικής, καθώς και στην αναρρίχηση. Μια από τις σημαντικότερες δραστηριότητες του συλλόγου ήταν η διοργάνωση “Παναιγύπτιων Αγώνων” που έλαβαν μέρος αθλητές από την Αλεξάνδρεια και το Κάιρο. Το 1910 το γυμναστήριο του Μίλωνα μεταφέρθηκε στην περιοχή Σάτμπι, σε έκταση που παραχωρήθηκε από το Δήμο της πόλης. Την περίοδο αυτή εκτός από το γυμναστικό και αθλητικό, διατηρούσε επίσης και τμήματα ξιφασκίας, τέννις και σκοποβολής, για την οποία είχε δημιουργήσει Σκοπευτήριο. Η ίδρυση το 1905 του “Ομίλου Φιλάθλων Αλεξανδρείας” είχε ως αποτέλεσμα τον κατακερματισμό των Ελλήνων αθλητών με αποτέλεσμα την αποδυνάμωση του Μίλωνα. Ως το 1912 ήταν ενεργό σωματείο, λαμβάνοντας την ίδια χρονιά μέρος στους Πανελλήνιους Αγώνες στο Παναθηναϊκό στάδιο, όπου ο αθλητής του συλλόγου Λουγγής πήρε χρυσό μετάλλιο στα 110μ. με εμπόδια. Το ξέσπασμα των Βαλκανικών πολέμων το 1912 οδήγησε στη διάλυση του. Το 1931 ο σύλλογος ιδρύεται ξανά με πρωτοβουλία των Α. Καπώνη, Γ. Ταράφτη, Ε. Λαλαΐτη, Ν. Πατρικίου και Δ. Κοντόπουλου. Στη νέα του περίοδο καλλιέργησε διάφορα αθλήματα με σημαντικές διακρίσεις. Η δράση του ανακόπηκε με το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά από το 1945 επανέλαβε τη δράση του μέχρι και το 1950, χωρίς όμως επιτυχία.

Η Ηρώ Αρμενοπούλου. (Πηγή: Α. Τόπης, Αλεξάνδρεια. Στιγμές, χώροι και πρόσωπα πού ήσαν μια φορά, 2002)

Ο “Όμιλος Φιλάθλων Αλεξανδρείας” ιδρύθηκε το 1905 στην Αλεξάνδρεια και ήταν καθαρά γυμναστικό σωματείο. Πρόεδρος ανέλαβε ο Β. Σαράντης, ο οποίος ήταν μέλος και στο Μίλωνα, και γυμναστής ο Α. Κόκκινος. Ο Όμιλος Φιλάθλων εξασφάλισε γυμναστήριο σε έκταση που παραχώρησε ο Ι. Καζούλης στην περιοχή του θεάτρου Αλάμπρα, την οποία πήραν πίσω οι κληρονόμοι του με το θάνατο του τελευταίου το 1907, αναγκάζοντας τον Όμιλο να αναστείλει τις δραστηριότητες του έως το πρώτο τρίμηνο του 1908, οπότε αναλαμβάνει πρόεδρος ο Δ. Κωνίδας, ο οποίος βρήκε νέο χώρο για γυμναστήριο στην οδό Γερμανίας. Στις 8 Μαΐου 1909 ο Όμιλος διοργάνωσε εσωτερικούς αθλητικούς αγώνες για πρώτη φορά, οι οποίοι περιελάμβαναν αγωνίσματα στίβου, άρσης βαρών, πάλης και διελκυνστίδας. Αλλά η σημαντικότερη δραστηριότητα που πραγματοποίησε ο Όμιλος στη βραχύχρονη ζωή του ήταν η διοργάνωση στς 18-20 Μαρτίου 1910 του Πανελλήνιου πρωταθλήματος στίβου και ταυτόχρονα των Παναιγύπτιων Αγώνων. Ήταν η μοναδική φορά που το Πανελλήνιο πρωτάθλημα έγινε στην Αίγυπτο. Για το σκοπό αυτό κατασκευάστηκαν ξύλινες εξέδρες στο στάδιο χωρητικότητας 6.000 θεατών. Στους αγώνες μετείχαν συνολικά 30 σύλλογοι και 230 αθλητές από την Αθήνα, τη Σμύρνη, την Πάτρα και άλλες πόλεις του Ελληνισμού. Μετά τη διοργάνωση των αγώνων το μέλλον του Ομίλου φάνταζε λαμπρό, ωστόσο η επιστράτευση πολλών Ελλήνων της Αλεξάνδρειας λόγω των Βαλκανικών πολέμων, είχε ως αποτέλεσμα να περιπέσει ο Όμιλος σε αδράνεια. Το γυμναστήριο μεταφέρθηκε στο Σάτμπι και ουσιαστικά ενοποιήθηκε με την Αθλητική Ένωση Ελλήνων Αλεξανδρείας.

Στιγμιότυπα από τους αγώνες του Ελληνικού Αθλητικού Σωματείου Ένωσις, 4 Μαρτίου 1950, (Πηγή: Α. Τόπης, Αλεξάνδρεια. Στιγμές, χώροι και πρόσωπα πού ήσαν μια φορά, 2002)

Το 1910 ιδρύθηκε ο Ελληνικός Ποδοσφαιρικός Όμιλος Αλεξανδρείας από τους Έλληνες αθλητές, που κάθε Κυριακή πρωί έπαιζαν ποδόσφαιρο στο γήπεδο Ρόν Πουάν. Με την ίδρυση του ο Ποδοσφαρικός Όμιλος άρχισε να χρησιμοποιεί ως γήπεδο το στάδιο του Σάτμπι με ενοίκιο που πλήρωνε ο πρόεδρος Αλέξανδρος Μπενάκης. Μεταπολεμικά ο Όμιλος συγχωνεύθηκε με την Αθλητική Ένωση Ελλήνων Αλεξανδρείας, αποτελώντας το ποδοσφαρικό τμήμα της.

Στιγμιότυπα από τους αγώνες του Ελληνικού Αθλητικού Σωματείου Ένωσις, 4 Μαρτίου 1950, (Πηγή: Α. Τόπης, Αλεξάνδρεια. Στιγμές, χώροι και πρόσωπα πού ήσαν μια φορά, 2002)

Ο “Κρατίνος” διαδέχθηκε το 1919 τους γυμναστικούς συλλόγους που διαλύθηκαν. Αρχικά είχε το γυμναστήριο του στο Ατταρίν. Μετά το μετέφερε στη συνοικία Παολίνο του Μοχάραμ-Μπέι. Πρόεδρος του ήταν ο Ι. Σαριδάκης. Η λειτουργία του Κρατίνου κράτησε λίγα χρόνια.

Το 1922 ιδρύθηκε ο ποδοσφαιρικός σύλλογος “Άρης” που από το 1925 επεξέτεινε τις δραστηριότητες του στο χώρο του αθλητισμού και εγκατέστησε γυμναστήριο κοντά στο καζίνο “Μπελβεντέρε” σε έκταση που του παραχώρησε ο Ι. Καζούλης και ο Σύνδεσμος Ελλήνων Μικρασιατών.

Στιγμιότυπα από τους αγώνες του Ελληνικού Αθλητικού Σωματείου Ένωσις, 4 Μαρτίου 1950, (Πηγή: Α. Τόπης, Αλεξάνδρεια. Στιγμές, χώροι και πρόσωπα πού ήσαν μια φορά, 2002)

Η Αθλητική Ένωση Ελλήνων Αλεξάνδρειας είναι Ελληνικός αθλητικός σύλλογος με έδρα την Αλεξάνδρεια. Ιδρύθηκε το 1910 με χρώματα το μπλε και άσπρο και έμβλημα το δικέφαλο αετό με ανοιχτά φτερά. Στην πολύχρονη ιστορία της η Ένωση διέθετε τμήματα ποδοσφαίρου αντρών και γυναικών, καλαθοσφαίρισης αντρών και γυναικών, πετοσφαίρισης αντρών και γυναικών, ενόργανης γυμναστικής, κλασικού αθλητισμού, χόκεϊ επί χόρτου και επιτραπέζιας αντισφαίρισης. Διαθέτει ιδιόκτητο οίκημα και αγωνίζεται στο κοινοτικό στάδιο της Ελληνικής Κοινότητας. Το τμήμα στίβου έχει συμμετάσχει σε πολλά πανελλήνια πρωταθλήματα έχοντας αναδείξει πολλούς πανελληνιονίκες. Τον Ιούλιο του 1939 η Ένωση ξεκίνησε την έκδοση αθλητικού περιοδικού με τίτλο: “Αθλητική Ένωσις”, Δελτίον της Αθλητικής Ενώσεως Ελλήνων Αλεξανδρείας, το οποίο εκδιδόταν τουλάχιστον ως το 1975. Στον κλασσικό αθλητισμό η ΑΕΕΑ έχει συμμετάσχει σε πολλά πανελλήνια πρωταθλήματα όπως και στα τοπικά πρωταθλήματα της Αιγύπτου. Έχει αναδείξει πολλούς μεγάλους αθλητές. Πολλοί από αυτούς διετέλεσαν αθλητές της εθνικής ομάδας, όπως η Νικολάου στα 60μ., η Γερολαίμου στο άλμα εις μήκος, δισκοβολία και σφαιροβολία, ο Κ. Βαρότσης στα άλματα, ο Α. Παρόδος επίσης στα άλματα, ο Χατζηκώστας στη σφαιροβολία, οι Γιαννόπουλος και Ασσουάντ στη δισκοβολία, η Κουτλάκη, η Μπορζ, η Άννυ Σοκ, η Σούαρτζ και η Νικολάου στους δρόμους ταχύτητας, η Μαχά στη δισκοβολία, η Βλαστουδάκη στον ακοντισμό που είχε καταρρίψει πολλάκις το Παναιγυπτιακό ρεκόρ. Το 1955 η ΑΕΕΑ κατέκτησε το διασυλλογικό πρωτάθλημα Αιγύπτου με 69 βαθμούς έναντι 68 της Νάσιοναλ Καΐρου, με 6 χρυσά, 5 αργυρά και 7 χάλκινα μετάλλια. Από τους αθλητές ήταν όλοι ομογενείς εκτός από έναν Αιγύπτιο.Το ποδοσφαιρικό τμήμα αγωνιζόταν αρχικά στο τοπικό πρωτάθλημα της Αλεξάνδρειας κατακτώντας πολλές φορές το πρωτάθλημα με μεγάλο αντίπαλο την “Γιούνον Ρεγκρέσιον”. Την εποχή εκείνη στην Αίγυπτο γίνονταν τρία τοπικά – περιφερειακά πρωταθλήματα: του Καΐρου, της Αλεξάνδρειας και της Διώρυγας. Οι πρώτοι διεκδικούσαν το Αιγυπτιακό πρωτάθλημα. Με την καθιέρωση της εθνικής κατηγορίας στην Αίγυπτο η ΑΕΕΑ αγωνίστηκε δύο χρονιές στην Α΄ Εθνική της Αιγύπτου ενώ έχει πολλές παρουσίες στην Β’ Εθνική. Μετά το 1960, όταν η Ελληνική κοινότητα συρρικνώθηκε, το ποδοσφαιρικό τμήμα κατά περιόδους συμμετείχε σε πρωταθλήματα υποδομών ή στα τοπικά της Αλεξάνδρειας. Τα τμήματα καλαθοσφαίρισης και πετοσφαίρισης της ΑΕΕΑ συμμετείχαν στα τοπικά πρωταθλήματα κατακτώντας πολλά από αυτά. Το τμήμα χόκεϊ ιδρύθηκε το 1937 και ήταν από τις πρώτες ομάδες που καλλιέργησαν το άθλημα στην Αίγυπτο. Οι πρώτοι αγώνες λόγω έλλειψης πρωταθλήματος ήταν με αγγλικές στρατιωτικές ομάδες και την ομάδα “Γαλλική Ένωση”, η οποία στην πορεία διαλύθηκε και οι αθλητές της προσχώρησαν στην ΑΕΕΑ. Με το τέλος του Β’ παγκοσμίου πολέμου συμμετείχε στο αιγυπτιακό πρωτάθλημα πρωταγωνιστώντας σε πολλές διοργανώσεις. Το τμήμα επιτραπέζιας αντισφαίρισης της ΑΕΕΑ είχε πολλούς αθλητές που συμμετείχαν κυρίως στα ομογενειακά πρωταθλήματα και στα τοπικά της Αλεξάνδρειας. Ο μεγαλύτερος αθλητής που ανέδειξε ήταν ο Αλέκος Κασσαβέτης, πρωταθλητής Αιγύπτου το 1948 και αργότερα Αυστραλίας όταν μετανάστευσε εκεί. Το γυναικείο τμήμα ανέδειξε πολλές μεγάλες αθλήτριες. Ανάμεσα τους ήταν οι: Λαΐτου και Καριδιά.

Στιγμιότυπα από τους αγώνες του Ελληνικού Αθλητικού Σωματείου Ένωσις, 4 Μαρτίου 1950, (Πηγή: Α. Τόπης, Αλεξάνδρεια. Στιγμές, χώροι και πρόσωπα πού ήσαν μια φορά, 2002)

Ο Ελληνικός Ναυτικός Όμιλος Αλεξάνδρειας (ΕΝΟΑ) ιδρύθηκε το 1909 στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και συνεχίζει να λειτουργεί μέχρι σήμερα. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος στην Κολυμβητική Ομοσπονδία Ελλάδος. Το πρώτο Δ.Σ. αποτέλεσσαν οι: πρόεδρος Γ. Ζερβουδάκης, αντιπρόεδρος Γ. Ρούσος, ταμίας Ιω. Ζαρακούδης, γραμματέας Ρ. Καρυδιάς, έφορος υλικού Π. Βασιλειάδης, έφορος ασκήσεων Θ. Βασιλειάδης, έφορος νεωσοίκων Π. Αρκουδάρης, και μέλη: Γ. Αρχοντούλης, Κ. Πηλαβάκης, Γ. Λεχωνίτης και Κ. Ζερβουδάκης. Το πρώτο εντευκτήριο στεγάστηκε στο Ρας ελ Τιν. Από το 1912 λειτουργούσε στην Αλεξάνδρεια ο Κολυμβητικός Όμιλος “Δελφίνι”, ο οποίος στην ουσία αποτελούσε το φυτώριο κολυμβητών του ΕΝΟΑ, αν και ήταν ανεξάρτητος όμιλος. Από το 1919 στεγαζόταν στην παραλία του Σάτμπι και από το 1923 στο Καμπ Σέζαρ του συλλόγου “Σπόρτιγκ”, με τον οποίο συνεργαζόταν. Είναι άγνωστο μέχρι πότε λειτούργησε.

Ως το 1945 πρόεδροι του ομίλου διετέλεσαν οι: Γ. Ρούσος, Αντ. Μπενάκης, Α. Λεοντόπουλος, Κ. Κάσδαγλης, Γ. Πηλαβάκης, Γ. Οικονόμου. Στα χρόνια του β΄ παγκοσμίου πολέμου τα γραφεία του ΕΝΟΑ στέγασαν το Αρχηγείο του Ελληνικού Στόλου.

Αλεξανδρινοί αθλητές στην ελληνική ομάδα που έλαβε μέρος στους Ολυμπιακούς του 1924. (Πηγή: Ι.Μ. Χατζηφώτης, Αλεξάνδρεια. Οι δύο αιώνες του νεότερου ελληνσιμού, 1999)

Το 1958 οι εγκαταστάσεις του Ομίλου μεταφέρθηκαν στη θέση Αμφούσι, όπου υπάρχουν ως σήμερα. Παρά τη συρρίκνωση της ελληνικής παροικίας, ο Όμιλος συνεχίζει τη λειτουργία του, έστω και με μικρό αριθμό αθλητών, οι οποίοι όμως προσφέρουν μεγάλες επιτυχίες. Ο ΕΝΟΑ διατηρεί τρία τμήματα:

• Κολύμβησης
• Υδατοσφαίρισης
• Ιστιοπλοΐας

 (Πηγή: Ι.Μ. Χατζηφώτης, Αλεξάνδρεια. Οι δύο αιώνες του νεότερου Ελληνισμού (19ος-20ος), 1999: σσ. 461-463 και 481-484)