Ο Συνήγορος επισκέφτηκε το Κάιρο προσκεκλημένος της UNICEF, με σκοπό να παρουσιάσει σε τοπικούς παράγοντες τις εμπειρίες του και τον τρόπο δουλειάς του, σχετικά με την υπεράσπιση των δικαιωμάτων του παιδιού.

Με αυτή την αφορμή, επισκέφτηκε και το σχολείο της Αλεξάνδρειας στις 24.2.2015. Ο κος Γ. Μόσχος και οι συνεργάτιδές του Ν. Μπαφέ και Α. Ρούτση βρέθηκαν κοντά στους εκπαιδευτικούς, τους μαθητές και τις μαθήτριες του Αβερώφειου Γυμνασίου και Λυκείου και κουβέντιασαν μαζί τους σχετικά με τη ζωή τους και τα δικαιώματα των παιδιών. Στο σχολείο φοιτούν παιδιά της Ελληνικής ομογένειας στην Αίγυπτο και παιδιά Αιγυπτιακής καταγωγής που είχαν ζήσει για πολλά χρόνια στην Ελλάδα, και επιστρέφοντας στη χώρα τους με τους γονείς τους, θέλησαν να συνεχίσουν την επαφή τους με την Ελληνική εκπαίδευση.

Οι συζητήσεις με τα παιδιά ήταν πολύ ενδιαφέρουσες και έφεραν το Συνήγορο πιο κοντά στις συνθήκες ζωής των παιδιών στην πόλη, στην οποία στο παρελθόν άνθισε ο Ελληνικός πολιτισμός, τα γράμματα και το εμπόριο.

Μετά την συζήτηση, τα παιδιά χωρίστηκαν σε μικρές ομάδες και δημιούργησαν χάρτινες βάρκες πάνω στις οποίες έγραψαν μηνύματα για να τα στείλουν σε συνομήλικους μαθητές και μαθήτριες στην Ελλάδα. Οι βάρκες τους είχαν ονομασία “Δικαιώματα”, “Αλλαγές”, “Φιλία” και “Δώρα”. Σύντομα ο Συνήγορος θα παρουσιάσει τις όμορφες αυτές βάρκες σε ομάδες μαθητών στην Αθήνα, με σκοπό να ενημερωθούν για το σχολείο και τα παιδιά της Αλεξάνδρειας και να επικοινωνήσουν με το δικό τους τρόπο μαζί τους.

Στο περιθώριο της επαφής του με τους μαθητές κα τους εκπαιδευτικούς, είχαμε την ευκαιρία να θέσουμε κάποιες ρωτήσεις στο Συνήγορο σχετικά με το έργο της Αρχής, τους στόχους της, αλλά και την εμπειρία της αποστολής στην Αίγυπτο.

1. Τα 11 χρόνια που βρίσκεται σε λειτουργία ο «Συνήγορος του Παιδιού» ποια είναι η πρόοδος που έχει επιτευχθεί σχετικά με τη συμπεριφορά των ενηλίκων προς τα παιδιά;

Δεν ξέρω αν μπορούμε εύκολα να περιγράψουμε τα βήματα που έχει κάνει προς τα μπρος η Ελληνική κοινωνία τα τελευταία χρόνια, ως προς τον έμπρακτο σεβασμό των δικαιωμάτων των παιδιών, όμως πιστεύω ότι ο Συνήγορος του Παιδιού έχει συμβάλει ουσιαστικά:

• Στο να γίνονται πολύ ευρύτερες επιμορφωτικές και επικοινωνιακές συζητήσεις σχετικά με τα δικαιώματα του παιδιού στα σχολεία, ανάμεσα σε μαθητές και εκπαιδευτικούς, και μάλιστα πλέον υπάρχουν αρκετές σχολικές δραστηριότητες αφιερωμένες στα δικαιώματα του παιδιού, που παλαιότερα δεν συνηθίζονταν. Ενώ το 2003 η έννοια «δικαιώματα του παιδιού» εμφανιζόταν στη σχολική ύλη δειλά – δειλά για πρώτη φορά στην Ε Δημοτικού, τώρα πλέον οι εκπαιδευτικοί τη χρησιμοποιούν από το νηπιαγωγείο.
• Σε μια αλλαγή στάσης σχετικά με τη χρήση της σωματικής τιμωρίας στα παιδιά. Ενώ πριν λίγα χρόνια η πλειονότητα των γονέων τασσόταν προφορικά εναντίον του ξύλου στα παιδιά αλλά δήλωνε ότι στην πράξη είναι αναπόφευκτο να τα δέρνεις λίγο ως πολύ, σήμερα φαίνεται ότι όλο και λιγότεροι γονείς χτυπούν τα παιδιά τους. Σε αυτό ίσως συνέβαλε και η αλλαγή του νόμου (το 2006) που συνέβη ύστερα από πρόταση του Συνηγόρου του Παιδιού και άλλων συνεργαζόμενων φορέων.
• Στο να θεωρείται πλέον στην κοινωνία μας σημαντικό οι μεγάλοι να ακούν τη γνώμη των παιδιών, ακόμη και αν πολλές φορές δεν την υπολογίζουν αρκετά. Έχουμε κάνει μεγάλη εκστρατεία για να γίνει γνωστό το άρθρο 12 της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού που αναφέρει ότι τα παιδιά έχουν δικαίωμα να εκφράζουν ελεύθερα τη γνώμη τους, για θέματα που τα αφορούν, και οι μεγάλοι οφείλουν να τη λαμβάνουν υπόψη!

2. Οι σχολικές μονάδες ανταποκρίνονται στη συνεργασία που προσφέρετε;

Η ανταπόκριση των σχολικών μονάδων είναι μεγάλη, τόση ώστε να μην προλαβαίνουμε να κάνουμε επισκέψεις σε σχολεία και επικοινωνίες με εκπαιδευτικούς και μαθητές, όταν μας το ζητούν. Καταλαβαίνετε βέβαια ότι εμείς είναι αδύνατο να επισκεφτούμε πέρα από 60-70 σχολεία κάθε χρόνο, σε όλη την Ελλάδα, ενώ τα αιτήματα είναι πολύ περισσότερα. Επίσης, πολλοί διευθυντές σχολείων, σχολικοί σύμβουλοι και άλλοι εκπαιδευτικοί μας ζητούν να βοηθήσουμε το έργο τους με την αποστολή γνωμοδοτήσεων, διαμεσολάβηση σε λεπτούς χειρισμούς και βέβαια –συχνά- με τη συμμετοχή μας σε συναντήσεις, σεμινάρια, εκδηλώσεις κλπ. Για μας πάντως πολύ σημαντική είναι και η συνεργασία του Υπουργείου Παιδείας που σε κάποιο βαθμό υπάρχει, αλλά θα θέλαμε να είναι ακόμη στενότερη, με την έννοια ότι έχουμε πολλά ευρήματα από το έργο μας που είναι εξαιρετικά χρήσιμα για τον σχεδιασμό μιας εκπαιδευτικής πολιτικής που διασφαλίζει και προάγει στον καλύτερο δυνατό βαθμό τα δικαιώματα των παιδιών – μαθητών.

3. Τα παιδιά γνωρίζουν την ύπαρξη της Αρχής; Και σε ποιο βαθμό;

Θα έλεγα όχι αρκετά. Βέβαια, στην 5^η Δημοτικού στο βιβλίο του σχολείου (Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή) υπάρχει πλέον ένα ειδικό κεφάλαιο για τα Δικαιώματα του Παιδιού που έχει αφιερωμένο ένα τμήμα του στο Συνήγορο του Παιδιού. Επίσης ο Συνήγορος αναφέρεται και σε βιβλίο του Λυκείου (Πολιτειακής Παιδείας). Δυστυχώς όμως ακόμη δεν έχει δοθεί αρκετή έμφαση από τους εκπαιδευτικούς στα δικαιώματα και στο Συνήγορο. Βλέπετε, η έννοια των δικαιωμάτων κάνει ορισμένους εκπαιδευτικούς να λειτουργούν αμυντικά, σαν να μην συμβιβάζεται με τους «κανόνες» του σχολείου. Δεν είναι έτσι όμως. Εμείς πιστεύουμε ότι αν γνώριζαν καλύτερα τα παιδιά τα δικαιώματά τους (και τον Συνήγορο, γιατί όχι;), θα μπορούσαν να βρίσκουν καλύτερα λύσεις σε θέματα σχέσεων, συγκρούσεων, παρεξηγήσεων, καβγάδων και άλλων δυσάρεστων βιωμάτων της καθημερινής τους ζωής. Θα μπορούσαν ακόμη να αναλαμβάνουν καλύτερα τις ευθύνες τους, γιατί ευθύνες και δικαιώματα είναι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος….

4. Ποιες εμπειρίες αποκομίσατε κατά την επίσκεψη σας στην Αίγυπτο, ως καλεσμένος των Αιγυπτιακών Αρχών προκειμένου να συζητήσετε θέματα που αφορούν τα δικαιώματα του παιδιού;

Η επίσκεψη στο Κάιρο είχε μεγάλο ενδιαφέρον για μας, παρόλο που βρεθήκαμε αντιμέτωποι με δεδομένα αρκετά διαφορετικά από της πατρίδας μας, όπως ο μεγάλος αριθμός παιδιών που ζουν στο δρόμο, η ιδιαίτερα δυσάρεστη θέση στην οποία βρίσκονται πολλές γυναίκες και κορίτσια στις οικογένειές τους και βέβαια η σημερινή αβεβαιότητα σχετικά με τη λειτουργία των κρατικών θεσμών. Παρουσιάσαμε σε εκπροσώπους δημοσίων φορέων και μη κυβερνητικών οργανώσεων την εμπειρία και τις κατακτήσεις του Συνηγόρου του Παιδιού στην Ελλάδα και απαντήσαμε σε ερωτήσεις τους σχετικά με το πώς έχουμε οργανώσει τη δουλειά μας, πως αναζητούμε λύσεις σε προβλήματα παραβιάσεων δικαιωμάτων των παιδιών που μας καταγγέλλονται, πως στήνουμε τις συνεργασίες μας, πως διατυπώνουμε τις προτάσεις μας προς τη Βουλή και τα Υπουργεία, κλπ. Το γραφείο της UNICEF Αιγύπτου και το Εθνικό Συμβούλιο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, που μας κάλεσαν, μας ξενάγησαν σε υπηρεσίες αλλά και σε μία δομή φιλοξενίας παιδιών του δρόμου, και μοιράστηκαν μαζί μας σχέδια και σκέψεις για την μελλοντική βελτίωση της κατάστασης και την ενίσχυση των δικαιωμάτων των παιδιών που ζουν στη χώρα. Μας πρότειναν να κρατήσουμε επαφή και επικοινωνία για μελλοντική συνεργασία που πιστεύω ότι μπορεί να είναι πολύ ωφέλιμη και για τα δύο μέρη. Και βέβαια, είχαν την ευγενή καλοσύνη να μας συνοδέψουν στην Αλεξάνδρεια, όπου επισκεφτήκαμε το Ελληνικό σχολείο, μια πολύ σημαντική εμπειρία για μας.   Φύγαμε από την Αίγυπτο με πολύ θετικές εντυπώσεις. Πήραμε μαζί μας κάτι πολύ όμορφες βάρκες που έφτιαξαν οι μαθητές του Γυμνασίου και Λυκείου του Αβερώφειου σχολείου, με μηνύματα για τα δικαιώματα, τις ελπίδες αλλαγής, τη φιλία και «δώρα», για να μεταφέρουμε σε συνομήλικους μαθητές στην Ελλάδα. Δώσαμε επίσης την υπόσχεση να κρατήσουμε την επικοινωνία με το σχολείο της Αλεξάνδρειας, ανταλλάσσοντας νέα και σκέψεις, και, στην πρώτη ευκαιρία, να ξαναβρεθούμε κοντά του!